Қырғызстанда су тапшылығынан фермерлер митингке шықты: Билік Қазақстан мен Өзбекстанға су жіберуді тоқтату керек деп санайды
Қырғызстанда фермерлер құрғақшылық салдарынан митингіге шықты. Кейбір депутаттар мұны Тоқтоғұл су қоймасынан электр энергиясының орнына Қазақстан мен Өзбекстанға судың өтуімен байланыстырады. Қырғыз үкіметінің басшысы алдағы уақытта ел электр энергиясын қолма-қол ақшаға ғана сатып алатынын мәлімдеді, деп хабарлайды Gazeta.uz басылымы на сілтеме беріп Stan.kz ақпарат агенттігі.
Бішкекте Қырғызстан үкімет үйі жанында Шу облысы фермерлерінің митингі өтті, олар су ресурстарының бөлінуге наразылығын білдірді.
Kloop мәліметтері бойынша, акцияға 300-ден астам ауыл тұрғындары қатысты, олар биліктен құрғақшылыққа назар аударуды сұрады, себебі егін алқаптары зардап шегуде.
"Оларға суармалы суды ретке келтірсін. Егер су болмаса, егінді жоғалтамыз. Арпа, бидай бәрі жанып кетті. Ал оны егуге қанша несие алдық. Енді не істеуіміз керек?” – деді ашуланған фермерлер.
Жиналғандар егер алдағы жеті-он күнде су келмесе, егін толығымен күйіп кететінін атап өтті. Бұның салдары шығын ғана емес, Бішкектегі саудаға да әсер етеді. Фермерлер өткен аптаның соңында осындай мәлімдеме жасады, бірақ су егістіктерге келмеді.
Сонымен қатар митингке қатысушылар ел билігінің Қазақстан мен Өзбекстанға су жіберетініне наразылықтарын білдірді.
Қырғызстанның "электр желілері" компаниясы суды ағызу 1 маусымнан бастап жүргізіліп жатқанын растады. Қырғызстан Қазақстан мен Өзбекстанмен 1,65 млрд кВт*сағ көлемінде электр энергиясын жеткізу туралы келісімдердің шарттарын орындауды бастады, осы көлемнен Қазақстан тарапы Қырғызстанға 900 млн кВт*сағ, ал Өзбекстан 750 млн кВт*сағ жеткізеді.
Ал, маусым айының соңына дейін Қырғызстан келісім бойынша Тоқтоғұл су қоймасынан 77 млн текше метр су жіберіп, 70 млн кВт/сағ қайтаруы тиіс.
Қазақстанның экология және табиғи ресурстар министрінің орынбасары Серік Қожаниязов еліміз Қырғызстанға 300 млн кВт/сағ жеткізіп қойғанын айтты, қырғыз тарапы бұл көлемді 1 маусымнан бастап қайтарып, 31 тамызға дейін толық есептеп, маусым-тамыз айларында қосымша 330 млн текше метр су төгуі тиістігін айтты.
Чип салдырған бірінші қырғызстандық атанған жігіт тәжірибесімен бөлісті
"Өзбекстан Қырғызстанға 250 млн кВт/сағ электр энергиясын жеткізіп, оны маусым-тамыз айларында қайтарып, онымен бірге 275 млн текше метр суармалы су алады", — деді министрдің орынбасары.
Осылайша, Тоқтоғұл су қоймасынан жалпы су ағыны Қазақстанға 660 млн текше метрді, Өзбекстанға 275 млн текше метрді — барлығы 935 млн текше метрді құрайды.
Сонымен қатар, министр орынбасарының айтуынша, Қазақстан мен Өзбекстан Тәжікстанмен электр энергиясымен Қырғызстанмен тауар алмасу аясында Тоқтоғұл су қоймасынан тасталған су көлемін транзиттеу мәселесіне қатысты келісті.
Қырғыстан министрлер кабинетінің төрағасы Ұлықбек Мәріпов суармалы суға қатысты жағдай оның жеке бақылауында екенін мәлімдеді.
"Мен фермерлерді түсінемін, қатты қынжыламын. Америкадан келген фермерлер тұқым әкелді. Бірақ біз бұл мәселелерді шешу үшін бәрін жасаймыз. Егер мен фермер болсам, мен де митингке барар едім", - деді ол.
Депутат Кенжебек Бокоев Қырғызстанның су қоймаларынан су ағызуды тоқтату керек деп санайды. Оның айтуынша, су аз болғанына қарамастан, Қырғыз Республикасы көрші елдерге су беруді жалғастыруда.
Ұлықбек Мәріпов алдағы уақытта Қырғызстан электр энергиясын қолма-қол ақшамен ғана сатып алатынын атап өтті.
Депутат Замирбек Эсенаманов жазғы уақытта Қазақстан мен Өзбекстанға электр энергиясын қайтару туралы келісімге байланысты Қырғызстан су қоймаларында жиналған суды жоғалтып жатқанын мәлімдеді.
Оның айтуынша, көрші елдерден әкелінетін электр энергиясын 1 қазаннан бастап қайтару қажет болды.
"Келісімшарт дұрыс жасалмады. Жазда электр қуатын қайтарудың қажеті жоқ. Біз қазір электр энергиясын өндіруден суды да жоғалтып жатырмыз. Ал бізге су қоймаларын толтыру қажет. Көрші мемлекеттермен қазан айынан бастап электр энергиясын қайтару туралы келіссөздер жүргізу керек", — деді ол.
Ұлықбек Мәріпов фермерлерге маусым кезінде суаратын судың жетіспеушілігі келтірген залалды өтеуді жоспарлап отырғанын айтты. Айтуынша, министрлер кабинеті фермерлердің келтірген залалын есептейді.
"Мен өзім бұрын егілген астықты жинауға болатын өрістерді көрдім. Жалпы жағдай нашар. Азық-түлікпен проблема бар. Сондықтан адамдар мал сата бастады. Малдың бағасы да төмендеді. Сондықтан біз мал экспортына тыйым салуды алып тастаймыз. Адамдар азық-түлік сатуға және сатып алуға уақыт болуы керек. Біз малды да сақтауымыз керек", – деді ол.
Айта кетейік, Қырғызстан Өзбекстанмен және Қазақстанмен елде энергия дағдарысы болатынына байланысты келісімге қол қойды.
Сондай-ақ Өзбекстан да су ресурстарының тапшылығына тап болып отыр. Ақпан айының соңында президент Шавкат Мирзиеевтің жиналысында 2021 жылғы суару маусымы кезінде сумен жабдықтау деңгейі 25% төмен болады деп хабарланды.