Кіші Аралдың тартылып қалу қаупіне байланысты тұрғындар дабыл қақты

Қазақстанда экологиялық апат қайталанып, жасанды Кіші Арал құрғап кетуі мүмкін. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі “Хабар 24”арнасына сілтеме жасап хабарлайды. 

Кіші Арал теңізі – Қызылорда облысында Сырдариядан су алатын Арал теңізінің солтүстік бөлігіндегі тұщы көл. Ол 1987 жылы Арал теңізінің құрғағаннан кейін пайда болды. Ол Арал теңізінің солтүстік бөлігінің одан әрі кеуіп кетуіне жол бермейтін Көкарал бөгетінің арқасында қалыптасты.

2012 жылы Кіші Арал теңізі мен Сырдария өзенінің атырауы Рамсар конвенциясына жататын халықаралық маңызы бар сулы-батпақты жерлер тізіміне енді

Тұрғындар жасанды теңіздің жойылуынан қауіптенеді.

"Судың бәрі егістікке кетеді. Теңіз суы толыға алмай жатыр. Күзге дейін су келмейді. Кіші Арал бұрынғы деңгейіне жетпейді. Су болмаса, тіршілік жоқ. Балық қоры азайып барады. Жоғалған көлемдердің орнын толтыру керек. Көмек сұраймыз", – деді Қаратерең ауылының тұрғыны Күнтуған Тұрғанбаев.

Бұл ауылдың тұрғындары балық аулап, пайда табады. Ал судың тартылуы олардың жағдайын қиындатуда.

"Жастар ауылдан кетіп жатыр. Себебі жұмыс жоқ, мұндағылардың негізгі кәсібі – балық аулау. Су тартылып, балық азайып жатыр. Көмек керек. Кіші Аралды құтқару керек. Сонда балық та болады, жұмыс та болады, үміт те болады", – деді ауыл тұрғыны Әзімбай Жолмырзаев.

Кіші Аралға келетін судың азаюы ондағы тұздың концентрациясына да әсер етті.

"Ғылыми зерттеулерге сүйенсек, судағы тұз мөлшері 12 промилледен жоғары болса, балықтар уылдырық шашпайды. 16 промилле болса, мекендеу ортасы азаяды.Кіші Аралда өткен жылы бұл көрсеткіштер 10 промилледен 24 промиллеге дейін өсті. Ешқандай шара қолданылмаса, теңіздегі шикізат қоры азаяды. Бұл барлық жергілікті балық зауыттарының жұмысын тоқтатады", – дейді табиғат қорын пайдаланушы Батырхан Пірекеев.

Қазір жергілікті балық зауыттары балықты экспортқа шығарып, оны өңдеуді көздеп отыр. Дайын өнім алыс-жақын шетелдердің нарықтарына жөнелтіледі. Өндіріс көлемі артып келеді. Бұл ретте шикізат тапшылығы қазірдің өзінде сезілуде.

"Өнеркәсіптік көлемдер мен жақсы шикізат базасы қажет. Оның бір іргетасы – балық шаруашылығы. Бұл бағытты дамыту керек. Дегенмен сусыз бұл жүзеге аспайды. Су қоймаларымызды толықтыру, сақтау және көбейту өте маңызды.", – деді балық шаруашылығын дамыту консорциумының төрағасы Әділбек Айымбетов.

Қазір Сырдария өзені арқылы облысқа секундына 407 текше метр су құйылып жатыр. Оның 50-і ғана Арал теңізіне жетеді. Егер түбегейлі шаралар қабылданбаса, Кіші Арал жойылып кетуі мүмкін.