1960-80 жылдардағы панельді үйлер зауыттарда ин-лайн әдісімен бірыңғай өнеркәсіптік технология бойынша салынған. Бірақ бұл үйлер ішінде қайта құру жұмыстары жүргізілмеген жағдайда ғана берік болады.

"Бұл үйлер берік жасалған деп айта аламын. Құрылыс саласы тоналған 1980 жылдардан кейін бәрі құлдырай бастады. Ал бұл саланың қожайындары: "Жігіттер, бұл бізге ыңғайлы емес, қарапайымырақ іспен айналысайық" деген сөзді айта бастады. Пәтерлерді қайта құру үлкен қауіп төндіреді", – деді Сергей Глебов.

Алматының бірінші бас жоспары 1936 жылы жасалды. Бірақ соғыс басталып, қаланың одан әрі дамуына кері әсерін тигізді. Соғыстан кейінгі жылдарда қалада тұрғын үй және мәдени-тұрмыстық нысандар құрылысының көлемі мен қарқыны айтарлықтай өсті. Халық пен өнеркәсіптің өсуі қаланың бас жоспарына түзетулер енгізуді талап етті. Осылайша, Ленгипрогор әзірлеген 1963 жылғы жоспар қаланың 1980 жылға дейінгі дамуының негізгі бағытын белгіледі. Содан кейін бас жоспардың авторлары үйлерді сейсмикалық жағдайды ескере отырып жобалау қажет екенін түсінді. Сол кезде КСРО-да ғимараттарды нығайтуға мүмкіндік беретін технологиялар болды.

Сергей Глебовтың айтуынша, кеңестік бас жоспарда қаладағы жер сілкінісі кезіндегі тұрғын үйлердің қауіпсіздігі, үйлердің орналасуы мен олардың арасындағы қашықтық, аймақтың геологиялық ерекшеліктері ескерілген.

"Бұрын біздің аумақтардағы ғимараттар арасындағы алшақтық биіктіктің үштен бірі болуы керек деген норма сақталатын. Өйткені қираған кезде үйінділер пайда болады. Ал құтқарушылар олардың арасында көлік жүргізіп, адамдарды құтқара алады. 1980 жылдары Алматы мен бүкіл Кеңес Одағы үшін әзірленген ескі Құрылыс ережелері болатын. Ол ережелер ұзақ уақыт қолданыста болды. Ғимараттар арасындағы бос орындар мен үйлердің оқшаулануы ескерілді. 2000 жылдардың басынан бастап бұл нормалар біртіндеп жойыла бастады", – деді сәулетші.

Белгілі сәулетші Алмас Ордабаев Алматыдағы жер сілкінісі кезінде ең сенімді үйлер панельдік үйлер екенімен келіседі.

"Біз кепілдік бере алатын үйлер 1970 және 80-жылдары салынған қосалқы үйлер. Бұл бес қабатты ғимараттар, оның ішінде панельдік ғимараттар. Қала орталығындағы, мысалы, Төлебаев көшесіндегі қаңқалы кірпіштен салынған бес қабатты үйлер тағы 50 жыл және одан да көп қызмет етеді. Олардың іргетасы мен едені берік. Стандарттарда бұл баспананың қызмет ету мерзімі 50 жыл деп жазылғанымен, іс жүзінде 80-100 жыл. Панельді үйлердің бірінші қабаты қайта жобаланбаса, тағы 70 жыл қызмет ете алады. Алматы Одақта екі типті монолитті үйлер салынған алғашқы қалалардың бірі болды. Самалда салынған алғашқылары берік және әлі 100 жылға жетеді", – деді сәулетші.

Сейсмология институты мен қала құрылысшылары одағының мәліметтері бойынша Алматыда 812 үй бұзылу аймағында орналасқан. Қаладағы 60 тұрғын үй кешені толығымен бұзылу аймағында. Ал 17 тұрғын үй кешенінің ауданы 50-70% бұзылу аймағында.

Еске салайық, 23 қаңтарда Алматыда жер сілкінісі болды. Астана уақытымен 00 сағат 09 мин 02 секундта алматылықтар қатты жер сілкінісін сезді. Төтенше жағдайлар департаментінің мәліметінше жер асты дүмпуінің эпицентрі Алматының оңтүстік-шығысында, 264 шақырым жерде тіркелді. Магнитудасы 6,7 балл. Бұдан соң тұрғындар қалада тағы да бірнеше жер сілкінісі сезілгенін хабарлады. Ал ТЖД дерегіне сәйкес алдағы уақытта қуатты жер сілкінісі болмайды, сондықтан дүрлігудің қажеті жоқ.

Сондай-ақ Мамандар жер сілкінісі кезінде жер үй шын мәнінде қауіпсіз бе деген сауалға жауап берген еді.

Талқылау