Заңгер Альбина Бахтиярқызының айтуынша, тіл мәселесі жөнінде бірнеше заңдар бар. Біріншіден, компания белгілі бір өнімді шығаратын немесе сатса, тұтынушы мен сатушы арасында дұрыс байланыс болуы тиіс.

“ҚР тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы Заңның 25-бабына сәйкес, белгілі бір өнімді сатушы не өндіруші компания міндетті түрде тұтынушыларына екі тілде: қазақша және орысша ақпарат беруі керек. Өнімін электрондық сауда арқылы өткізу кезінде де тауардың атауы, тауарды сатып алу құны мен шарттары туралы ақпарат, сондай-ақ тауардың негізгі тұтынушылық қасиеттері туралы, өнімнің тағамдық, биологиялық және энергетикалық құндылығы туралы мәліметтер, сондай-ақ оларды жекелеген аурулар кезінде қолдануға қарсы көрсетілімдер туралы мәліметтер тұтынушының назарына ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы қазақ және орыс тілдерінде жеткізілуі тиіс”, – дейді ол.

Одан бөлек, заңгердің сөзінше ҚР Тілдер туралы заңы мен БАҚ туралы заңы бар. Тілдер туралы заңға сәйкес, кез келген компания ақпарат берген кезде ең алдымен мемлекеттік тілде беруі керектігі, одан кейін ғана барып орыс тілінде немесе басқа тілдерде берілетіндігі жазылған.

“БАҚ туралы заңды не үшін айтып отырмын? Мысалы интернет желісіндегі сайттың жұмыстары, әлеуметтік желілер бәрі БАҚ-қа теңестірілетіндіктен, ол жерде де тіл мәселесі сақтау керектігі жазылған. Заңның 3-бабына сәйкес, БАҚ өкілдері таратын ақпарат ең алдымен қазақ тілінде, одан кейін барып басқа тілдерде беріледі делінген. Егер ақпарат орыс тілінде беріліп, оны тұтынушы түсінбесе, әрине, бұл заңбұзушылық болып есептеледі”, – дейді Альбина Бахтиярқызы.

Қандай жауапкершілік қарастырылған?

Заңгер тілдер туралы заңнаманы бұзғаны үшін әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодектің 75-бабына сәйкес ең алдымен азаматтарға ескерту жасалатынын айтады.

“Егер әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін іс-әрекет бір жыл ішінде қайтанса, лауазымды адамдарға, дара кәсіпкерлерге, шағын кәсіпкерлік субъектілері немесе коммерциялық емес ұйымдардағы заңды тұлғаларға – 10 АЕК, орта кәсіпкерлік субъектілеріндегі заңды тұлғаларға – 20 АЕК, ірі кәсіпкерлік субъектілерідегі заңды тұлғаларға 50 АЕК мөлшерінде айыппұл салынады”, – дейді Альбина Бахтиярқызы.

Сондай-ақ, жеке тұлғалардың тiл таңдау құқықтарын шектеу, тiлге байланысты себептер бойынша кемсiту 5 тен 20-ға дейінгі АЕК мөлшерінде айыппұл қарастырылған.

Айта кетсек, бұған дейін қай қазақстандық онлайн-сервистерде қазақ тілінде қызмет көрсетілмейтінін жазған болатынбыз. Олардың қатарында танымал Market.kz, Olx.kz, Kino.kz, Kassir.kz, Яндекс.Еда, Меломан, Flip.kz, Aster.kz секілді сервистер бар.

Еске сала кетсек, Chocofamily компаниясының негізін қалаушы Рамиль Мухоряповтың орысша сұраққа қазақша жауап берген азаматтардың бойында "ұлтшылдықтың сәл көрінісі барын, бұл жағдай үлкен мәдениеттің белгісі емес екенін" айтқан мәлімдемесінен кейін дау туған болатын. Осыдан соң қазақстандықтар Choco өнімдері мен қызметтеріне бойкот жариялады. Кейін Рамиль Мухоряпов халықтан кешірім сұрады.

Тіпті, Chocolife Instagram-дағы парақшасында алғаш рет қазақ тілінде жазба жариялап, жыл соңына дейін барлығын қазақ тіліне аударамыз деп кешірім де сұрады. Бір айта кетерлігі, компания елде 2016 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқанымен, бұған дейін әлеуметтік желіде бірде-бір рет қазақ тілінде жазбаған.

Талқылау