"Екі-үш мемлекет аумағында өмір сүруге мәжбүр": Депутат премьер-министрден қандастардың мәселесін шешуді сұрады
Депутат Ғазиз Құлахметов тарихи отанына оралған қандастардың мәселесін көтерді. Ол мемлекеттен Қазақстанда туу туралы куәлігі және ресми тіркеуі жоқ азаматтардың нақты санын анықтауды сұрады, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі.
Мәжілісмен ел президентінің бастамасы бойынша тарихи отанына оралған этникалық қазақтар "қандастар" деп атала бастағанын атап өтті.
Оның айтуынша, 1991 жылдан бастап Қазақстанға 1 070 300 қазақ қоныс аударды. Өткен жылы 13 мың адам оралды. Олардың 53,1 пайызы - Қытайдан, 31,3 пайызы - Өзбекстаннан, 8,7 - пайызы Түркіменстаннан, 3,7 пайызы - Моңғолиядан және 3,3 пайызы - басқа елдерден келді.
Ең жиі қоныстанған өңірлер: Алматы - 51,3 пайыз, Маңғыстау - 13,3 пайыз, Түркістан - 5,6 пайыз, Нұр-Сұлтан - 4,1 пайыз және Шымкент - 3,9 пайыз.
Депутат қандастар мәселесінде әлі де кемшіліктер бар екенін атап өтті.
"Мысалы, бір жағдайды алайық. Бұл 2006 жылы Түркменстанның Чарджоу облысы Дарған-Атын ауданы Газ-Ачак ауылынан Қазақстанға қоныс аударған Краубаевтар отбасының көпжылдан бері шешілмей келе жатқан проблемасы. Түрікменстандағы қазақ-орыс мектептері жабылған жылдары олар балаларын қазақ тілінде оқыту мақсатында Қазақстанға көшуді ұйғарған. Алдымен отбасы Өзбекстанға көшіп, содан кейін Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Алмалы ауылына көшті. Біздің елде олар өздерін делдал ретінде таныстырған алаяқтардың құрбаны болды, олар оларға Қазақстан азаматтығын алуға көмектесуге уәде берді. Ерлі-зайыптылар оларға құжаттары мен балаларының құжаттарын тапсырды.
Нәтижесінде олар ақшасыз, құжаттарсыз және азаматтықсыз қалды. Қазіргі уақытта олардың ресми жұмысқа орналасуға, медициналық көмек алуға, мамандықты игеруге және еркін жүруге мүмкіндігі жоқ. Осы уақыт ішінде отбасында тағы үш бала дүниеге келді, олардың да туу туралы куәліктері жоқ", - деді мәжілісмен.
Ол елге көшіп келгендердің көпшілігі осындай проблемаларға тап болғанын атап өтті.
"Халықаралық және геосаяси жағдайларға байланысты біздің елге көшіп келген әр адамның құжаттары тиісті мекемелерде мұқият тексеруден өтетіні қисынды. Алайда, жеке құжаттарында ұлты жазылмаған қандастарымыздың алды 9 жыл, соңы 2 жыл аралығында азаматтық ала алмауының нақты себебін түсіндіруге не кедергі. Олардың бәрі балаларын мектепке беруге, дәрігерлерге қаратып, бала-бақшаға тіркелу кезінде көп қиындықтардың барын ашынып айтып отыр. Елге оралғысы келетін және оралған азаматтар отбасыларынан ажырап, екі-үш мемлекет территориясында өмір сүруге мәжбүр екені де ащы шындық. Мұндай отбасылар республиканың әр аймағында бар десек, қателеспеспіз. Ал, олардың Қазақстанда дүниеге келіп, балаларының құжаттарын рәсімдемегенін ескеретін болсақ, тіркеуде жоқ бүлдіршіндердің нақты есебін кім айтып бере алады?",- деді Ғазиз Құлахметов.
Депутат премьер-министрден туу және ресми тіркеу туралы куәліктері жоқ азаматтардың нақты санын анықтау үшін ішкі істер, сыртқы істер, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрліктерінің қатысуымен ведомствоаралық комиссия құру туралы мәселені қарауды сұрады. Сондай-ақ, парламент мүшесі аталған азаматтарды құжаттандыру мәселесін қарастыруға шақырды.