Өзбекстанның Жизақ қаласынан келіп, Талдықорған қаласында жалданып жұмыс істеген Мұратхон Жалолов Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сот шешімін 11 күн күтуде. Оның айтуынша, "Жібек жолы" шекара бекетінде шекарашылар оның заңсыз жүргенін анықтап, оның ісін сотқа жолдаған.

“Құрылыста жұмыс істеймін. Сәуір айында Талдықорғанда делдалдар арқылы жұмысқа рұқсат алуға құжат тапсырдық. Бізге үш айға рұқсат берілгенін айтты. Үш айдан кейін қайта тіркелгіміз келді, бірақ бізге шектеу аяқталды деп айтылды. Біз басталған істі тастай алмадық”, – дейді ол.

Жалолов әріптестерімен бірге сот ғимаратына жақын үйдегі бөлмені жалға алған. Осылайша сот шешімін күтеді.

“Сот шекарашылар құжаттарды әлі жеткізген жоқ дейді. Тағы қанша күтуге болады?! Бүгін ұлымның үйлену тойы, мал ен шекарадан өте алмаймын. Мені жер аударып жіберсе екен”, – деді Жалолов.

Өзбекстандағы Хорезм облысының Үргенші тұрғыны Жасур Шарипов 2022 жылы Қазақстанда заңсыз жұмыс істегені үшін 83 мың теңге айыппұл төлеген. Биыл ол Қазақстанға Қырғызстан арқылы кіріп, құрылыста жұмыс істеді. Жақында анасының денсаулығы күрт нашарлағандықтан, еліне қайтуы керек болған.

“Келгеніме бір ай өткен жоқ. Мен құжатымды тіркеуге үлгермедім. Анамды көру үшін жұмыстан сұрандым. Үш күн бойы сот шешіміне қол жеткізе алмай жүрмін. 3 қарашада анам қайтыс болды. Мен жерлеуіне бара алмай қалдым. Егер айыппұл болса, төлеуге дайынмын. Депортацияласа да, келісемін. Сот шешім қабылдасын. Мұнда біздің жан-айқайымызды еститін біреу бар ма?!”, – деді мигрант.

35 жастағы Тәжікстан азаматы 2012 жылдан бастап Алматыда үй жинау, аула сыпыру, ыдыс-аяқ пен еден жуу арқылы күн көретінін айтты. Тамыз айында тіркеу мерзімі аяқталғаннан кейін ол денсаулығына байланысты құжаттарды қайта тапсыра алмаған.

“Тәжікстанда жұмыс жоқ. Жалақы төмен. Егер Қазақстанның ақшасымен есептесек, онда айлық жалақы 40-50 мың теңге ғана. Бұл өмір сүруге әрең жетеді. Ал мұнда айына 300 мың теңгеге дейін ақша табуға болады. Қазақстанда жұмыс істегеннің арқасында Тәжікстанда үй сатып алдым”, – дейді ол.

Сарыағаш аудандық әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сотының ақпараты бойынша, 10 қазаннан бастап сот "Жібек жолы" шекара бекетінен сотқа жеткізілген бес мыңнан астам шетел азаматтарының істерін қарады. Мыңға жуық іс тіркелген.

Істер санының шамадан тыс артуына байланысты Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған соты толық жұмыс күніне көшіп, демалыс күндері де жұмыс істейді. Сонымен қатар Түркістан облыстық сотының қызметкерлерін де тартқан.

Өзбекстандық Мүслімбек Асқаров Қазақстандағы құрылыс саласында 12 жыл жұмыс істеген. Биыл сот оны бес ай ішінде рұқсатсыз жұмыс істегені үшін әкімшілік тәртіппен Қазақстаннан шығару туралы шешім қабылдады.

“Қазақстан Өзбекстанға жақын. Тілін түсінеміз. Бұл да – мұсылмандардың елі. Енді қайда қызмет ететінімді білмеймін. Тіркеу мерзімі үш ай бұрын аяқталды. Мен қайта тіркелгім келді, бірақ маған орын жоқ екенін айтты. Мен 15 жылда алғаш рет тіркеле алмадым. Отбасыны асырау керек. Өзбекстанда жұмыс аз. Енді не істейміз?!” – деді ол.

Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сотының төрағасы Берік Қайыпов шетелдіктердің әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің "шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзуы" бабы бойынша жазаланатынын айтты. Заңсыз мигранттар, әдетте, 86 мың теңге көлемінде айыппұл салады немесе елден шығарылады.

“Қазан айынан бастап күніне 200-300 іс келіп түседі. Келіп түскен істерді бір күнде қарап, шешім қабылдау қажет. Іс өте көп. Оларды тіркеп үлгермей жатырмыз. Қазіргі уақытта 800-ге жуық іс тіркелуді күтуде. Қылмыскерлердің арасында әйелдер мен кәмелетке толмағандар бар”, — деді Берік Қайыпов.

Сарыағаш – Қазақстанның оңтүстігіндегі Өзбекстанға ең жақын аудан. Онда "Жібек жолы" Қазақстан-Өзбекстан шекара пункті орналасқан. Сарыағаш қаласында 40 мыңнан астам адам тұрады.

Талқылау