"Біз соңғы күндеріне дейін қасында боламыз": Қазақстандық әйел қалай қатерлі ісікке шалдыққан балаларға арналған хоспис ашты
Кейде тағдырдың тәлкегімен қатерлі дертке дүние есігін ашқан сәбилер шалдығып, ұзақ жылдар бойы күреседі. Бірі дертінен құлан-таза жазылып, бақытты балалық шаққа аяқ басса, басқалары өкінішке орай беймезгіл мәңгілік мекенге аттанады. Атынан адам үркетін ауруға шалдыққандарға қол ұшын созып, айығуына себепші болатын, соңғы деміне дейін жылы сөзін, қолдауын аямайтын Қазақстанда "Здоровая Азия" мен балалар хосписі бар. Stan.kz тілшісі елімізде алғашқы болып паллиативті көмекті қолға алған осы ұйым жетекшісі Нагима Плохихпен сұхбат өткізіп, онкологияның себептері неде, жақсы көңіл-күй қалай әсер етеді, қатерлі дерттен емделуге бола ма деген сауалдарға жауап алды.
Карантин Қазақстандағы жалғыз балалар хосписі үшін де оңайға соқпады. Жүріп-қозғалулары қиындап кеткен хоспис қызметкерлері көмек қажет отбасыларға азық-түліктей, болмаса ақшалай жәрдемдесуге тырысқан.
"Біздің көмекті қажет ететін барлық отбасыларды білемін, кейді аналардың өздері хабарласатын. "Нагима Джумашевна, ішерге тамағымыз, нанымыз жоқ, көмектесіңізші" деп. Жөргек, басқасын айтпағанда. Түскен ақшаны бірдей бөліп, бәріне жіберуге, қолдауға тырысатынмын. Скайп, ватсап арқылы сөйлесуіміздің өзі балаларымыз бен ата-аналарына қолдау болды.
1 маусымда әйтеуір барлық рұқсат қағаздарын алып, стационарды аштық. Өйткені біздің көмегімізге зәру балалардың жағдайы ауыр еді. Ата-аналардың бойында үрей, қорқыныш болды", - дейді Нагима Джумашевна.
Қазір Нагима Плохих бастаған ұйым Алматы мен Алматы облысы бойынша 362 балаға қолдау көрсетеді. Хоспистің стационарда 12 орын бар.
"Бұл орындар үнемі толы болмайды, оған Құдайға шүкір дейміз. Бәлкім сол карантиннің нәтижесі болар, биыл балаларға арналған реабилитациялық орталық аштық. Бұл орталықта бір мезетте 15 шақты балаға дейін көмек көрсете аламыз. Мұнда медициналық реабилитация, барлық ем-домы жасалады. Бұл шамалы өмірі қалған балалар емес, олардың көрер жарығы бар, тек қана нығайып-күшеюі үшін күтім керек. Бұл бағдарламамыз өте мықты деп айта аламын, оны он жыл бойы жасадық. Бұл бағдарламаның арқасында көп жеңіске жеттік", - деп бөліседі былтырғы жылдың басты жемісімен сұхбат беруші.
- Бұл бағдарлама тегін бе?
- Әрине, тегін. Тіпті атай көрмеңіз. Бұл бағдарламаның арқасында біз жыл сайын есептен 60-70 баланы аламыз. Олар онкология диагнозынан айырылып, бес жылдық ремиссияға шыққан балалар. Қазір мектеп, колледждеріне барып жүр. Балалар дерттерімен үлкен күрес жүргізді, ата-аналарына да менің алғысым шексіз. Балаларымен бірге үлкен жолды өтті. Қазір Ресейде өзінің операциясын күтіп отырған баламыз бар, оған дейін күш-қуатын жинауымыз керек. Мұнда балалар бес күн тұрады, бес мезгіл тамағы, жақсы педагогтары бар, онлайн-сабақтарын оқиды, компьютерлік класстарымыз бар, мектепке дайындық сабақтары, одан басқа терапиясынан өтеді. Біздің балалар жұма күні үйлеріне қайтқысы келмейді. Мұражай, театр, саябақтарға апарамыз. Көбі - облыстың балалары, сондықтан мұндай серуендеу - олар үшін бір жұтым ауа іспеттес. Әсел Садуақасова, танымал шахматистеріміз, еріктілер, фотографтар балалардың қалын білуге келеді.
Мұндай позитивті эмоциялар өте маңызды. Өйткені мен пациенттермен сөйлескенде үнемі қайталап отырамын - рак үрей мен жабырқауды, салы суға кеткендерді, көре алмау, ызаны жақсы көреді, ондай эмоциялардың арқасында рак одан сайын өсе береді. Бірақ ол қуаныш пен бақыт, позитивті эмоцияларды жақсы көрмейді. Өйткені бақыт сау клеткаларды өндіріп, ауру клеткаларды жоя бастайды. Оған біз өз тарапымыздан иммундық бағдарламамызбен демеп жіберсек, онда баланың сауығу мүмкіндігі қаншалықты жоғары екенін түсінесіз бе? Сондықтан ең бастысы - бақыт пен қуаныш, бір жылы сөз, қолдау.
- Осыған дейін мен бір бала сіздердің орталықта құлан-таза дертінен айығып, қазір каратэмен айналысып жүрген бала туралы оқып едім...
- Бұл біздің Ратмир есімді бала. Ол мына алтын медалін менің құрметіме арнады. Мен біраз уақыт өзім тағып жүрдім.
- Мен тағы да оқығаным бар еді, біраз бала емделіп, үйлеріне шыққанда, қайтадан сіздерге оралады екен. Бәлкім үйдегі атмосфера, ата-анасының қарым-қатынасы әсер ететін шығар. Бала дегеніміз - үйдегі берекенің айнасы ғой?
- Иә, өкінішке орай кейбірінде рецидив болады. Бірақ сөзсіз үйдегі атмосфера әсер етеді. Көп ата-ана бес жылға дейін балаларымен бірге Педиатрия институтында жатып емделеді. Мұндай мерзімнен кейін моральдық шаршап-шалдығу басталады, бұл отбасыларында әкелері көбіне шыдамай, кетіп қалады. Кейбірі бірден кетеді, кейбірі біраз уақыттан кейін кетеді. Отбасындағы көңіл-күй жақсы деп айта алмаймыз.
Мұның барлығын балалар сезіп біледі. Бізде емделіп жатқан 15 жастағы бала бар. Ол үнемі өзін кінәлі сезінеді. Ата-анасы жұмыстан шығып, көліктерін, үйдегі барлық нәрсені оның еміне жұмсау үшін сатқан, ол соған өзін кінәлайды. Барлығын түсінеді. Ондай балалармен сөйлескенде, нені армандайтынын сұрағанда, өскенде өз "кінәсін" жуып-шаю үшін көп ақша тауып, ата-анасын қамтамасыз еткісі келтетінін естиміз.
Тағы бір баламыздың арманы - өскенде көп ақша тауып, әкесіне "Лада Приора" алып беру, отбасымен, аға-әпкелерімен "Мегаға" барып, қыдыру. 13 жастағы бала ата-анасының көп күш, ақша жұмсағанын жақсы біледі. Анасы қасында болсын деп біз жұмысқа алдық. Анасы өте алыс тұрады, дегенмен баласын күнделікті көру үшін, күнде көру үшін қатынайды. Бала қазір реабилитациялық орталықта, ал мына ғимарат "кететін балалардың мекені" екенін біледі, сондықтан бұл жаққа келгісі келмейді. Ондай балалар көп.
Рысбектің орталықта реабилитациядан өтіп жатқанына екі жыл болды
Оның айтуынша, аяғына тік тұрып, дертінен айыққан балалар да көп екен. Оларды біз қуана-қуана үйлеріне шығарып саламыз дейді.
"Бізге бауыр басып қалғаны соншалықты, жылап кетеді. 4 жастан бізбен бірге болып, 15 жаста кеткен бала бар. Көбісі әрі қарай біздің көмексіз қалай күресеміз деген ойға қалады", - дейді орталықтың негізін қалаушы.
"Мұнда операция жасауға келмейтін, медицина сауықпайды деп бас тартқан балалар түседі. Ата-аналарына балаларының кетіп бара жатқанын бақылау өте қиын, ондай балаларды Зарина (орталық қызметкері - ред.) осында алып келеді. Біз соңғы күндерінде қасында боламыз. Ата-аналары қастарында болады. Үйлеріне барып, шаруаларын бітіріп келеді, басқа балалары бар, солардың халін біліп қайтады, бізге толығымен сенеді", - деп бөліседі Нағима ханым.
Еліміздегі жалғыз балалар хосписінің мақсаты да бұл өмірден озып бара жатқан балаларға соңғы күндерінде және олардың ата-аналарына демеу болу.
- Балалардың дүниеден кетіп бара жатқанын бақылау оңай емес. Бұған адамның еті үйрене ме?
- Бұған үйрену мүмкін емес. Жуырда бір әдемі сөз оқып едім. "Өлімге үйренсең, онда өзіңнің өлгені" деген. Тірі болғанша бұған үйрене алмайсың. Бүгін ғана 1975 жылғы әйелмен жолықтым. Бүгін-ертең кетеді. Екі баласы бар. Бұған қалай көз жұма қарайсың?! Дәрігерлердің өзі бізге жібереді, сонда көмектеседі. деп. Біздің шамалы болса да ондай жандарға қол ұшын соза алатынымыз бізді қуантады. Мемлекеттік хоспистер бар, бірақ ондағы немқұрайлық, қарым-қатынастан кейін науқастар айналып келіп бізге келеді.
- Нағима Жұмашқызы, болашақта осы игі ісіңізді жалғастыратын команданы дайындауды қолға алмадыңыз ба?
- Мен паллиативті көмек көрсету жайында адамдарды үйретемін, арнайы сабақтар жүргіземін. Бүкіл Қазақстан аймақтарын, ТМД-ның біраз елдерін араладым. Менен көмек сұраған барлық жандарға қол ұшын созуға тырысамын. Бірақ мұндай салада көбіне өзі осы жолдан өткен адамдар ғана жұмыс істей алады. Грузиялық әріптестерім "Нагима Джумашевна, сізді клондау керек" деп қалжыңдайды. Мен өз тәжірибеммен бөлісуден аянып қалмаймын. БАҚ-та жариялауға тырысмын. Қазір әйел денсаулығына қатысты жобаларымыз бар. Ол бойынша жатыр обыры, төс обыры сияқты аурулардың алдын алатын жұмыстар жасап жатырмыз. "Балақай, мен сенімен біргемін" атты дүниеге мерзімінен бұрын келген балаларға көмек көрсететін жобамыз бар. Ол балалар әдетте қауіптілігі жоғары санатқа енеді. Арасында туабітті аурулармен ауыратын нәрестелер бар. Бізде шақалақтарға арналған палата жұмыс істейді. Біз әрбір нәресте үшін күресеміз. Тіпті екі күн өмірі қалды деген Аманжол есімді нәрестемізді көтеріп, күтіп үйіне шығардық. Қазір ол он айға толады.
37 жастағы Аймаш Жақсылықованың реабилитациялық орталықта баласы емделіп жатыр. Келіншектің қуанышына орай орталықта жұмыс орнын ұсынды. Баласы Рысбекті күнделікті көріп-тұру үшін Аймаш Қарасай ауданы Жетісу ауылынан үш автобусқа отырып қатынайды.
"Дәрігерлер баламның бұл ауруы туабітті дейді, бірақ туғанда жақсы болған. Бесінші сыныпқа дейін ауырып көрген емес, бесінші сыныпқа барғанда балалар бір-бірімен ойнап, балам құлап қалған. Содан травмотологқа барғанда миы қысып аурады, МРТ жасату керек деп айтты. Балама екі рет желкесіне операция жасалған. Алты мәрте химиотерапиясын алды. Сәуле терапиясын да алды. Аллаға шүкір, қазір жағдайы жақсы. Нағима Джумашевнаға және командасына тек алғысымды айтамын, қолдан келгенше бізге көмектесіп жатыр. Баламның мұнда ем алып жатқанына 2 жылдай болып қалды. Жаңа жыл қарсанында Нагима Джумашевна аспаз, санитарлар керек екенін айтты. Мен өзімді ұсындым. Баламды күнделікті көріп тұрамын, мені көрсе көңілі көтеріліп қалады. Сабақтан мұғалімдері мақтайды, белсенді, тәрбиелі деп. Баламның жұмада сабағы аяқталып, демалыста Рысбекті алып кетемін", - дейді орталық қызметкерлеріне алғысын жаудырған көпбалалы ана.
Аймаш Жақсылықова орталыққа Ален Делон сыйлаған жедел медициналық жәрдем көлігінің тұсында
- Сіз өзіңіз бірнеше мәрте инфаркт пен рак ауруына шалдыққан адамсыз. Қалай жеңдіңіз?
- Үш мәрте инфаркт болды. Сондай инфаркттың бірінде сүт безінің ісігі диагнозын қойды. Емделгеннен кейін төрт жыл өткенде бұл диагнозды қайта қойды. Дер кезінде ауру туралы білгемім мені аман алып қалды. Мен бірден радикалды шешімге - операцияға бардым. "Ауру" органдарымды аямадым. Бұл менің өмірімді сақтап қалды, уақытты созып жүрмедім, өзімді аямадым. Инфаркт алғаннан кейін химиялық және сәулемен емдеу терапиясын маған ұсынбады.
Мен өз күшіме сеніп, интернетті аралап, рактың не екенін зерттедім, тіпті 1936 жылы шыққан кітапты оқыдым. Рак иммундық жүйенің дерті екенін, иммунитетті күшейту керек екенін түсіндім. Өзім бірінші рет көптеген дәрілерді ішіп көрдім. Бірінші тіпті Америкадан, одан кейін Мәскеуден алдырттым. Кейін бұл препараттың Қазақстанға кіргізілуіне атсалыстым. Педиатрия институтынан Игорь Геленович Цой үлкен еңбегін сіңірді. Ол мықты иммунологтардың бірі, өзі жан--жақты тексерді, рецензиясын берді, онкодиспансерде сүт безінің обырына шалдыққан әйелдер көрді.
Бүкіл әлемде онкологияны халықаралық протокол бойынша емдейді. Бұл протокол бізде басқа елдерден бұрын пайда болады. Өйткені Қазақстан - препараттарды мақсатты түрде сатып алатын жалғыз ел. Әлемнің көп елінде, Түркияда мысалы, онкологияға шалдыққандарды дәрінің нұсқаулығы бойынша емдейді. Оларда халықаралық протокол жоқ, өйткені мемлекеттің қолдауы жоқ. Сондықтан шетелге емделуге баратындар тура сол халықаралық протоколға қол жеткізеді, бірақ ол үшін ақы төлейді.
- Бәлкім дәрігерлердің біліктілігіне сенім артатын шығар?
- Білмеймін, мысалы мен Түркияда аты әлемге әйгілі бір де бір онкологты таба алмадым. Ал бізде халықаралық сертификаттары мықты мамандар бар. Сүйек кемігінің трансплантациясын жасаймыз, бізде тек донорлық банк жоқ. Бірақ бұл донорлық банкті өзіміз жасауымыз керек. Ол үшін халық арасында үлкен үгіт-насихат жұмысын жүргізу керек. Халық бұған дайын болуы керек. Біз бүгін ағза алмастыруға, сыйлауға дайын емеспіз. Біз сол дің жасушалары үшін әлемнің басқа қиырына барамыз.
- Қазір замануи көзқарастағы келіншектер бала босанғанда мұны да қарастырып, дің жасушаларын сақтап қояды екен. Бұл қажет пе?
- Әрине, қажет.
- Сүт безінің обырына қатысты тағы бір сұрақ. Қазір бұл дертке шалдыққандар көп. Және, өкінішке орай, төсін үлкейту бойынша пластикалық оталар сәнге айналды. Бұл қаншалықты зиян? Дегенмен адам ағзасына бөтен нәрсе енгізіледі...
- Осыдан екі апта бұрын бір әйел келді. Сүт безінің рагы, 3-нші кезеңі. Кеудесіне қарау мүмкін емес, көкпең-көк болып кеткен. Анықталғандай, кезінде сондай имплант салған екен. Мен қаралуы тиіс мамандар туралы кеңес бердім, өйткені ол онколог сол имплантты алып тастап, ота жасауы тиіс. Екеуміз әңгімелесіп кеттік, құрбысы да сүт безі рагынан қайтыс болған екен. Онда да сол имплант болған. Барлық келіншектерге айтарым, Құдай төсті кішкентай қылып берді ме, табиғатыңды алдап қажет емес. Кез-келген ота - бұл ота. Қауіпсіз ота болмайды. Одан басқа әйелдің жасы, гормоналдық фоны, өмір салты өзгереді, стресс пайда болады - мұның барлығын ескеру керек. Кез-келген уайым, стресс біздің денсаулығымызда таңбасын қалдырады, ең осал жерімізді тауып алады. Ал ота жасалған жеріміз - ол осал тұсымыз. Сүт безінің рагын туыдыратын факторлардың қатарына - түсік жасату, дәрігер нұсқауынсыз контрацептивтерді қолдану, тек одан кейін ғана ішімдіктер, темекі шегу, аз қимылдау, өмір салты тұр. Әркімнің өз ақылы бар, ешкімге жасат-жасатпа деп айтпаймыз. Бірақ оның қандай салдары болуы мүмкін екенін түсіндіреміз.
- Жалпы, онкологиялық дерттерден жазылу деңгейі қандай?
- Қазір жоғары деңгейде десек болады. Мен Қорымды енді ашқанда түрлі елдерге барамын, халықаралық баяндамаларды оқимын. Сол кезде неміс дәрігерлерінің жазылу деңгейі 95 пайыз дегенде таңғалатынмын. Бізде ол кезде 30 пайыздан сәл астам болатын. Зерттей келе мұның құпиясы паллиативті көмек көрсетуде екенін түсіндім. Олар диагноз қойылған сәттен адам жазылғанша не қайтыс болғанша паллиативті көмек көрсетеді. Сауатты реабилитациялық, психологиялық, паллиативті көмек қатар жүргенде пациент ұзақ өмір сүреді. Бізге паллиативті көмек бойынша стандарттарды ДДСҰ тек 2012 жылы Венада өткен Конгресстен кейін түсірді. Ол кезде мен өзіміздің министрлікке бұл сала бойынша өз ізденістерімді жолдап, бекітуді сұраған едім. Ол кездегі Денсаулық сақтау министрі Салидат Қайырбековамен өте көп жұмыс істедік, мен ол кісіге әлі алғыс айтамын. Үш жыл бойы елімізді аралап, дәрігерлерді паллиативті көмек көрсету бойынша оқыттым.
Біз қазір онкологияны емдеп те, алдын алуды да үйрендік. Скринингтік бағдарламалар да өте жақсы жұмыс істейді. Ол тегін және жыл сайын өткізіледі. Ең бастысы, халыққа ерінбей, қашпай, қаралып, тексерілу керек. Ештеңеден қорықпау керек, өйткені дер кезінде табылған дертті емдеу әлдеқайда жеңіл.
- Нагима Джумашевна, сізден бірнеше рет инфаркт пен онкологияны бастан кешірген адам ретінде мынаны сұрағым келіп тұр. Мұндай аурулар ізсіз өтпейді, адамның өмірге, жан-жағына деген көзқарасын түбегейлі өзгертеді дейді. Сізге қалай әсер етті?
- Қатты әсер етеді. Ауырмай тұрып мен жақсы қызмет етіп жүрдім. Инфаркттан кейін тіпті тірі қаламын ба деген үрей болды. Әрине, бұдан кейін өміріңе шолу жасап ойланасың. Бірде анамның үйіне келіп, ол жер үйде тұратын, барлық медициналық анықтама, файлдарымды өртеп жібердім. Анам шошып кетті, керек емес пе, пенсияға қайтып шығасың деп. Сөйтіп диагноздарымды "өртедім" деп айта аламын. Онкологияда жатқанда да әйелдермен әңгімелесіп, қалжыңдап, олардың рухын көтеруге тырыстанымын. Бәрінікін көтеруге мүмкін емес, дегенмен олардың көбі бүгінде аман, жақсы араласып тұрамыз.
Бұл аурулардың маған неге берілгенін білемін, себептерімен жұмыс істедім, кешірдім. Ештеңе де бекер болмайды. Мен бұрыннан адамдарға психологиялық көмек көрсететінмін, бірақ өзім аурудан өткен соң, науқастармен қалай сөйлесу керек екенін түсіндім.
- Еліміздің бас онкологы Диляра Қайдарова бір сұхбаттарында айтқан еді, ері ауырса, әйел соңынан дейін жанында болып, қолдау көрсететінін, ал әйел дертке шалдықса, ерлері тастап кетеді екен. Шынымен солай ма?
- Мен сол кезде айтатынмын, ерлердің психологиясы әйелдердікінен ерекшеленеді деп. Әсіресе әке тәрбиесін көрмеген ерлердің ерге тән жауапкершілігі болмайды. Менімен ресейлік психологтар да дауласып жатады, бірақ әкенің тәрбиесі болмаған жерде бала-шағаң үшін жауаптысың деген ой қалыптаспайды. Ондай балаларда керісінше ерлерге қатысты жеккөрініш, кек болады. 28 жасында өмірден кеткен пциентім болды. Жас бала, асқазан рагына шалдыққан. Ал бұл дерт көбіне әкеге, ата-анаға деген ренішпен байланысты. Жігіттің әкесіне баласынан кешірім сұрау керектігін айттым, бәлкім осы көмектесер деп. Әкесі өте қатал, билікте отырған, елімізде танымал кісі болатын. Ол: "Мен? Одан? Кешірім сұрйтындай ол кім еді?!" деп зекірді. Бірінші кезекте балаңыз дедім, қасында болмағаныңыз үшін кешірім сұрағыңыз келмей ме деп. Ол артынан баласын Жапония, Германияға апарды, бірақ кешірім сұрағасы келмеді. Баласы өмірден озып, қырқы өткеннен кейін әлгі кісі келіп, қандай ақымақ болғанмын, неге кешірім сұрамадым, енді басына барып, күнде ішіп, кешірім сұраймын деп жылады.
Сондықтан ерлеріміздің әлсіздігі - тек анасы тәрбиелеуде, не қасында әкесі болмауында, тіпті қазіргі ене мен келін арасындағы дау-дамайларыдң өршуі дәл осы ерлеріміздің әлсіздігіне байланысты. Мұндай әкелер менің де балаларымды (Реабилитациялық орталық пен хосписте ем алып жатқан балалар - ред.) тастап жатыр. Олар басына түскен қиындықты көтере алмайды, өйткені білмейді, бұған үйренбеген. Ондай ерлерден сұрайтыным, әскерде борышыңды өтедің бе? Ең құрмаған армия көмектесер еді. Отан Ана алдында жауапкершілігін сезінбеген ерден Кіші отаны - отбасы үшін жауапкершілікті қайдан талап етесіз?!
- Нагима Джумашевна, қазір осы ауыр дертті басынан өткеріп жатқандарға не айтасыз?
- Ондай адамдарға бірдеңе айтудың өзі қиын. Бұл ауруды тудыратын қорқыныш, абыржу, сенімсіздік, одан басқа бұл пациенттер интернетті ақтарып, негативке, дәстүрлі емес ем түрлеріне тап болады. Білікті мамандарға қаралсын, тіпті маған келсін, мен тәжірибеммен, ақыл-кеңесіммен бөлісейін. Дәрігерге қаралғанның өзінде химиотерапия, сәулелі терапия тағайындалғаннан кейін де күмәнданатындар бар, соларға оның барлығы не үшін жасалатынын түсіндіру керек. Дұрыс жолмен келе жатқанына көзі жеткен пациенттің жеңіске жету мүмкіндігі зор.
Биыл ересектерге арналған паллиативті көмек орталығын тіркедік. Қазір ғимаратты іздеп жатырмыз, карантин де кедергі етуде. Қазір тек екі палата бар. Соның өзінде көмектесуге тырысамыз, өйткені бұл пациенттер рухани де, материалдық тұрғыдан да әлсіреген адамдар. Дәрігерлер дерттің егжей-тегжейін талқыламайды, тіпіт алдыма онкологиялық дерті туралы білмейтін науқастар келіп жатады. Дәрігердің орнына ащы шындықты маған айтуыма тура келеді. Ал шындықты айту керек, себебі науқаста дертін қабылдап, әрі қарай өмір сүремін не өлемін деген таңдау болуы тиіс. Ол немен күресіп жатқанын білуі қажет, "жауымызды" тануымыз керек.
Бізде науқастың жақындары дәрігерге айтпа деп жалынады, бірақ олардың ондай құқы жоқ. Адам білуі тиіс. Ол әрі қарай дертімен күресу үшін рухани күш-қуат жинауы керек. Мені көріп тұрсың ғой, алдында отырмын, тірімін, сенің де қолыңнан келеді деп мен қамшылаймын. Олар да өздерін қолдарына алып, көзқарастарын өзгертіп, бұл өлім жазасына үкім емес екенін түсінеді.
Бұл - ұзақ, ауыр күрес, менде балалар күресіп жатқанда, сенің еңсеңді түсіретін жайың жоқ деймін. Мен шындық, күрес, жеңіс үшінмін. 90%-да жеңіс болады. Ал отбасына кеңес беріп, қолдау көрсету керек. Дертті жеңуге мүмкін болмайтын да кездер болады, онда - өлімді қабылдауда көмек көрсету, ол қорқынышты емес, ауыр емес, одан кейін де өмір бар екенін түсіндіру өте маңызды. "Құдайда ешкім өлмейді, бәрі тірі" деп үнемі айтамын. Біз жақындарымыздың естелігінде өмір сүреміз.
- Соңғы сауалым, сіздерге көмек жеткілікті деңгейде көрсетіле ме? Қазақстандықтар жомарт па?
- Жедел жәрдем көлігін бізге Ален Делон сыйлады. 2011 жылы ол кісі кинофестивальға келгенде қолындағы сағатын сатып, соған көлік алып, кілтін тапсырды. Мен біздің көптеген ауқатты азаматтарымызға шамалы болса да көмек көрсетулерін сұрап хабарластым. Жедел жәрдем көлігіміз бүкіл Алматы облысын шарлап жүр. Оның бензині, күтімі бар, қызметкерлеріміздің жалақысы, хоспистің күтімі, медикаменттер бар. Бізге көмектесетін қарапайым қазақстандықтар. Бір ер адам бар, түсінуімше, көпбалалы азамат. Әр ай сайын біздің картаға 777 теңге жібереді. Біздің сайт арқылы көмектесетіндер әр жалақы сайын 500, 1000, 2000 теңге аударып тұрады. Тіпті ай сайын ақша жіберетін зейнеткерлеріміз де жоқ емес. Алматылық кондитерлік фабриканың арнайы тәттілері бар, барлық пайда бізге түседі. Ай сайын 75 мың-150 мың теңге. Біздің әр орын сақадай-сай дайын тұруы үшін қаражат болуы тиіс, біз кез-келген минутта пациентті қабылдауға дайынбыз. Барлық палаталар оттегімен қамтамасыз етілген, өйткені науқас қандай жағдайда келетінін білмейміз. Бізде өкінішке орай еріктілер қозғалысы әлі дамымаған.
Құрметті оқырман қауым, егер Балалар хосписі мен "Здоровая Азия" ұйымына қолдау көрсетемін десеңіздер немесе орталық басшысының кеңесіне зәру болсаңыз, назарларыңызға әлеуметтік желілерін ұсынамыз: "Здоровая Азия" және "Я с тобой" балалар хосписі.
Сұхбат алған: Жанар ЖАНСЕЙІТ