Жер бетіндегі апат қайтымсыз әсерге ие екені анықталды
Оңтүстік Корея, Жапония, Швеция, АҚШ және Қытай ғалымдарының халықаралық тобы соңғы екі онжылдықта жер бетіндегі құрғақшылық пен жылу мөлшері бұрын-соңды болмаған деңгейге жеткенін анықтады. Зерттеу нәтижесі Science журналында жарияланды.
Шығыс Азияның климаттық жүйесіне әсер ететін бұл өсімді табиғи өзгергіштікпен түсіндіруге болмайды және белгілі бір уақыттан кейін апатты өсім қайтымсыз болады, деді зерттеушілер.
Палеоклиматологтар соңғы 260 жылдағы Шығыс Азияның ішкі аймағындағы климаттық жағдайларды қалпына келтірді. Бұл үшін зерттеушілер жергілікті ағаштардың жылдық сақиналарының енін талдады, олар туралы мәліметтер International Tree Ring Data Bank деректер базасында сақталады. Ғалымдар сонымен қатар қылқан жапырақты ағаштардың белгілі бір түрлерінің жылдық сақиналарына топырақтың температурасы мен ылғалдылығы қалай әсер ететінін анықтау үшін алдын-ала зерттеулер жүргізді.
ХХ ғасырдың 90-жылдарынан бастап климат ыстық және құрғақ бола бастағаны белгілі болды, бұл ширек мыңжылдықта байқалмаған. Шығыс Азияның, оның ішінде Моңғолияның ішкі аймағы "ыстық нүкте" болып шықты, онда ХХ ғасырдың екінші жартысында ең қатты жылыну байқалды. Бұл аймақта жылдық жауын-шашын деңгейі төмен (300 миллиметрден аз), тиісінше, ол температураға да әсер етеді. Соңғы жиырма жылда мұнда жылу толқыны айтарлықтай өскен, бұл топырақтың ылғалына одан да көп әсер етті. Құрғақшылық пен жылудың өзара күшеюі тұрақты бола бастады және біртіндеп қайтымсыз сипатқа ие болды.
Қытай ғалымдарының 2014 жылғы зерттеуі бойынша Моңғол үстіртіндегі көлдердің саны тез азайып келеді. Бір шаршы шақырымнан асатын көлдер санының 26 пайызға азаюы, сондай-ақ аймақтағы ең ірі көлдердің орташа аумағының айтарлықтай төмендеуі байқалған. Топырақтан ылғалдың жоғалуы аймақтың экожүйесі үшін апатты болады және жабайы қой, бөкен және түйе сияқты жануарларға зиян тигізуі мүмкін.
Ғалымдар Моңғолиядағы климаттың өзгеруі бүкіл солтүстік жарты шардың климатына әсер етеді деп ескертеді. Жаз айларында аймаққа ұзақ антициклондар тән, олар аймақтан тыс жерлерде күшті жылу толқындарын тудырады. Моңғолия шөлге айналуы әбден мүмкін.