Ұлттық компаниялар сатып алудағы қазақстандық қамту үлесінің ұлғаюына төтеп бере алмай жатыр. Еліміздің ірі инвестициялық холдингінің көрсеткіштері 2021 жылы 80%-дан тек 76%-ға дейін төмендеді.

Мемлекеттік сатып алулардағы жергілікті қамту үлесін ұлғайту ҚР-дағы стратегиялық міндеттердің бірі болып табылады. Еске сала кетейік, ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке және әкімдерге жергілікті қамтуды ұлғайту бойынша жұмысты күшейтуді тапсырған болатын, алайда, оның айтуынша, бұл тапсырма қанағаттанарлықсыз орындалуда.

Мемлекеттік органдар мен ЖАО-дан басқа, сатып алуларда жергілікті қамтуды ұлғайту квазимемлекеттік сектор компаниялары үшін де маңызды міндет болып табылады.Бұл мәселеге ерекше назар инвестициялық холдингке - елдің аса ірі активтерін еншілес компаниялар ретінде шоғырландыратын "Самұрық-Қазына" АҚ қорына аударылады. Осы қордың жылдық есептерінде жергілікті қамтудың оң серпінін сақтау және импортты алмастыруды дамыту мақсатында "Самұрық-Қазына" еншілес және тәуелді ұйымдарының сатып алу қызметін үйлестіру бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Алайда, қабылданған шаралардың тиімділігі сұрақтар туғызады. Осылайша, "Самұрық-Қазына" АҚ сатып алу порталының деректері бойынша 2021 жылдың қаңтар–желтоқсан айларында Қордың компаниялар тобы бойынша сатып алулардағы жергілікті қамту үлесі бар болғаны 76%-ды құрады, бұған дейін бұл мән 80%-ды құраған болатын.

Тауарлардағы жергілікті қамту үлесі бір жыл ішінде 2020 жылғы 65%-дан 2021 жылы 58%-ға дейін, ал жұмыстарда — 84%-дан 75%-ға дейін төмендеді. Жалпы, 2021 жылы "Самұрық-Қазына" қорының 18 ірі еншілес ұйымының 11-інде сатып алудағы жергілікті қамту үлесінің төмендеуі байқалды.

Ағымдағы жылға келетін болсақ, жағдай сондай-ақ қолайсыз. Мәселен, ағымдағы жылдың бірінші тоқсанының қорытындысы бойынша "Самұрық-Қазына" АҚ компанияларының сатып алуларындағы жергілікті қамту үлесі 44%-ды құрады, ал болжамды мәні 58%-ды құраған болатын.

Болжамдардың орындалмауы барлық бағыттар бойынша байқалады: мысалы, тауарлар санатында жергілікті қамту үлесі болжам 42% болған кезде 39%-ды, жұмыстар санатында — болжам 70% болған кезде 43%-ды, қызметтер санатында — болжам 84% болған кезде бар болғаны 53%-ды құрады.

"Самұрық-Қазына" АҚ ҚР Президентінің жергілікті қамту үлесін арттыру және дамыту жөніндегі тапсырмасын орындамай отырғаны, сонымен қатар көрсеткіштер қордың өзінің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келмейтіндігі анық.
Жергілікті қамтуды, әсіресе қалыптасқан күрделі геосаяси жағдайларда және соңғы жылдардағы ұзаққа созылған жаһандық экономикалық дағдарыста ұлғайту — кәсіпкерлікті дамытудың, сондай-ақ ҚР-дағы импортты алмастырудың өсуінің негізгі критерийі болып табылады. Алайда, біздің көріп отырғанымыздай, Қазақстанның ірі мемлекеттік холдингтері де бұл мәселеге немқұрайлы қарайды және осы бағыттағы стратегияны іске асыруға шамасы жетпейді.