"Біріншіден, жүрек-қан тамыр жүйесі, ми, орталық жүйке жүйесі зардап шегеді. Бұған шаршау және ұйқының бұзылуы кіреді. Қараңғылық керісінше, сергектікті тудырады. Егер бұл ұзақ уақыт бойы жалғасса, бұрыннан бар аурулардың ушығып, жаңа аурулардың пайда болуына әкеледі", – деді Нұрымова.

Бұған дейін депутат Гүлдара Нұрымова уақыт министрлер кабинетінің меншігі емес екенін айтты. Бұрынғы уақыт белдеуін қайтаруды талап еткен видео бірден желіде тарап кеткен еді.

Қоғам белсендісі Аружан Саинның сөзінше, бүкіл Қазақстанның атынан бірыңғай уақыт белдеуін енгізуді қолдағандар Халықаралық табиғи уақыт альянсының (IANT) "үндеуін" оқып та көрмеген.

"Халықаралық табиғи уақыт альянсының веб-сайтындағы мәлімдемеде былай делінген: "Уақыт альянсы — бүкіл әлемде тұрақты, табиғи стандартты уақыт белдеулерін енгізуді жақтайтын ұйым. Ұйым, табиғи стандартты уақытты бүкіл әлем бойынша географиялық сәйкес 24 уақыт белдеуінен тұратын әмбебап уақыт координат жүйесін (UTC) пайдалана отырып анықтайды. Мұнда әр уақыт белдеуінде 12:00 әр уақыт меридианындағы түс уақытына сәйкес келеді. Қазақстан аумағы 4 географиялық белдеуде (UTC+3, +4, +5, +6) орналасқан, яғни батыс пен шығыс бөліктерінің арасындағы уақыт айырмашылығы төрт сағат. IANT үндеуіне сәйкес, Қазақстан өз аумағындағы әр уақыт белдеуі үшін табиғи уақытты қолдануы керек. Бүкіл Қазақстан үшін бір уақыт белдеуі емес, төрт уақыт белдеуі болуы керек", – деді Аружан Саин.

Аружан Саинның айтуынша, Халықаралық табиғи уақыт альянсы Қазақстан үкіметінің шығыс аймақтарды ITS+5 стандартты уақытына қайтару туралы шешімін қолдап жатыр.

"Біздің ұйым Қазақстан үкіметінен шығыс аймақтарды ITS+5 стандартты уақытына қайтаруды сұрап жатыр. ITS+5 Екібастұз бен Балқаш қалаларына жақын маңда сағат 12:00-де меридиан бойынша күндізгі түс болатын уақыт белдеуі. ITS+5 Қазақстанның ең үлкен шығыс аймағының бойлығына сәйкес келеді. Сондықтан сол жерде тұратын тұрғындар үшін ең қолайлы таңдау саналады. Біз сондай-ақ үкіметке батыс аймақтарды жыл бойына географиялық қолайлы ITS+4 уақыт белдеуіне қайтаруды ұсынамыз. Бұл жерде, "сарапшылар неге Екібастұз бен Балқашты түгелдей Шығыс Қазақстанға енгізіп жіберді? Шығыс Қазақстан UTC+6-ға жатады, ал Батыс Қазақстанның бір бөлігі +4 емес, UTC+3-те тұрады. Алайда үндеуде: "табиғи стандартты уақытты пайдалану ғана физикалық және психикалық денсаулықты, өнімділікті, азаматтардың өмір сүру ұзақтығын арттырып, балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы мен ұйқы сапасын жақсартады" деп жазылған. Демек Қазақстанды біртұтас уақыт белдеуіне жеткізуге жол берілмейтіні анық", – деді Аружан Саин.

Аружан Саинның сөзінше, біздің үкімет бәрін керісінше істеп жатыр.

"Тіпті үкімет бұрынғы уақыт белдеуінің күшін жойып, ел аумағында бір уақытты белгіледі. Халықтың өтініштері қабылданбады! Әр азаматты толғандыратын мәселеге, сұраққа жауап бермеді! Үкіметтің шешімін жекелеген сарапшыларымыз қос қолмен қолдады. Олар "мәжілістер мен сессиялардағы" үндеуден үзінділерді таңдап оқып, оларды үкіметтің бірыңғай уақытты енгізу туралы шешімінің дұрыстығын растау үшін қолданды. Ғылымға қарсы шешімдер халықты ашуландырып, күнделікті тіршілігіне ыңғайсыздық тудырып жатыр", – деді Саин.

Қоғам белсендісінің сөзінше, сарапшылар бірыңғай уақыт белдеуін қолданған Қытайдың практикасын мысалға келтіреді.

"Бұл мысал мүлдем жарамсыз. Әрине, Қытайда 5 уақыт белдеуі бар, бірақ бірыңғай уақыт белдеуі UTC+8. Бірақ халықтың 90%-ы шығысында, теңіз бойына созылып жатқан Қытай территориясының үштен бірінде қоныстанған. Ғарыштан түнде түсірілген суретте Қытай халқының біркелкі орналаспағаны анық көрінеді. Батыста тұратын қытайлықтардың 10%-ы үшін Бейжің уақыты ыңғайсыз болды. Олар бұл жағдайдан "шығуға" тырысып, түрлі шараларды қолданды. Мысалы, Шыңжаң провинциясында олар бейресми түрде UTC+6 уақыт белдеуін (Үрімші уақыты) пайдаланады немесе күннің шығуына/батуына бейімделу үшін ресми мекемелердің жұмыс уақытын ауыстырады.Үрімші тұрғындарының жұмыс күні Бейжің уақытымен Қытайдың шығыс, жағалау аймақтарына қарағанда шамамен 2 сағат кеш басталады. Жергілікті көлік кестелері әдетте Бейжің уақытын да, Үрімші уақытын да көрсетеді. Қытайдағы қонақүйлерде қабылдау бөлімінде Пекин уақыты мен Шыңжаң автономиялық ауданының уақытын көрсететін сағатты жиі кездестіруге болады", – деді қоғам белсендісі.

Аружан Сайнның сөзінше, Қазақстанда 4 уақыт белдеуі бар. Халық бүкіл аумақта біркелкі таралған.

"Бірыңғай уақыт белдеуін енгізу халықтың 25 пайызына ғана ыңғайлы. Сондықтан елдің ерекшелігін ескермей, Қытайды дәлел ретінде келтіруге болмайды! Қызық, үкімет те осы дәлелді пайдаланды ма? Мұндай "біліктілік" деңгейімен азаматтардың басым бөлігіне теріс әсер ететін шешімдер қабылдауға бола ма?", – деді Аружан Саин.

Талқылау