Дегенмен шымкенттік азаматтың VIP нөмірін нақты қайтара алатыны белгісіз. Себебі Қазақстанда VIP нөмірге әуес адамдардың құқығын қорғайтын нақты заңнамалық нормалар жоқ. Айта кетейік, елімізде VIP нөмірлердің құны 200 мың долларға (106 миллион теңгеден аса) дейін барады. Оны көп ақшаға сатып алғаныңызбен өмір бойы иелік ететініңізге ешкім кепілдік бере алмайды.

Шымкент тұрғыны VIP нөмірді бұрынғы иесінен 1,5 миллион теңгеге сатып алған. Сатушы мен сатып алушы нөмірді қайта тіркеу үшін ұялы байланыс компаниясының кеңсесіне барып, абонентті ауыстырған. Нөмірдің жаңа қожайыны бәрінің ережеге сай жасалғанына сеніп, операторды ауыстырған. Арада бірнеше күн өткен соң күтпеген жағдай болған. Нөмір аяқасты жұмысын тоқтатып, ол бастапқы операторға қайтарылып, басқа абонентке сатылған.

Фото: Время

Қазір аталған іске қатысты сот процесі жүріп жатыр. Нөмірді басқа адамға тіркеген компания өздерінің кінәсіз екенін алға тартып отыр. Дегенмен олар сотқа берген жауабында нөмір иесін өшірудің дұрыс жүргізілмегенін мойындады.

"Ұялы байланыс операторынан немесе жеке тұлғадан сатып алынған VIP нөмір ресми тіркелгеніне қарамастан, нақты абонентке тиесілі емес. Шынында, қазіргі жаңа иесі атанып, оны пайдаланады, иеленеді, тіпті басқа біреуге сата алады. Бірақ оны мәңгі иелік ету құқығы сақталмайды. Мысалы, абонент ұзақ уақыт бойы шетелге шығып, сол уақытта өз атына тіркелген нөмірді пайдаланбауы мүмкін. Сондай-ақ оны үшінші тұлғадан сатып алғанымен, оның пайдалану тарихынан хабарсыз болуы мүмкін. Егер оған бұл туралы хабарланбаса, уақыт өте келе нөмір тәркіленеді. Сайып келгенде бұл – тұтынушылардың құқығын бұзу. Оны нөмірмен қамтамасыз ету шарттарын өзгерту арқылы жоюға болады. Мысалы, пайдалану шарттарына қойылатын талаптарды алып тастау керек", – деді талапкердің мүддесін қорғайтын заңгер Евгений Яворский.

Айта кетейік, ұялы байланыс қызметтерін көрсету ережелерінің 19-1 тармағына сәйкес, нөмір 12 ай бойы пайдаланылмаған жағдайда тәркіленеді. Ал ұялы байланыс операторының жария шартында алты ай деп көрсетілген. Бірақ мәселенің коммерциялық бағасы болғандықтан, сатып алушының артықшылығы болуы керек.

Қазір абонент үшін ұялы телефон нөмірі жай ғана нөмірлер жиынтығы емес. Ол әлеуметтік желілердегі шоттарға және банк шоттарына кіру үшін қолданылады.

Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мәліметінше, ұялы байланыс қызметтерін көрсетудің қолданыстағы ережелеріне сәйкес нөмірлеу ресурстарын және нөмірлерді бөлу, оларды алып қою мемлекеттік қызмет саналады. Бірақ әдемі нөмірлерді коммерциялық бағамен сату ұялы байланыс операторларының еркіне беріледі.

Нарықтық бағаны нақты анықтау мүмкін емес. Дегенмен эксклюзивті цифрлық комбинацияның құны нөмір қайталама сатылымға шыққанда қымбаттайды. Мысалы, Kcell операторының сайтында "қола", "күміс", "алтын" және "платина" ретінде ұсынылған сандар комбинациясы 20 500 теңгеден 300 500 теңгеге дейін бағаланады.

Фото: Время

Тағы бір мәселе – екінші пайдаланушылардың нөмірлерін сату. Бұл жерде сұраныс пен ұсыныс жатыр. Мысалы, nomeravip.kz сайтынан "корольдік флеш", "изумруд", "гауһар тас", "бриллиант" немесе "эксклюзив" комбинацияларын сатып ала аласыз. Ең жоғары баға – жетілік пен сегіздік комбинация үшін 400 мың теңге. Ал simcard.kz сайтында VIP нөмірлер 75 мың доллар (40 миллионға жуық), тіпті 200 мың долларға (106 миллион теңгеден аса) дейін бағаланады.

2024 жылдың қазан айында Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі Асхат Оразбек қазақстандықтар ұялы немесе қалалық телефон нөмірлерін "электронды үкімет" порталынан ала алатынын жеткізді. Оның айтуынша, байланыс операторлары алаяқтыққа қарсы орталықтарын біріктіріп үлгерген. Олар мұны жалған нөмірлерді қоңырау шалу үшін пайдаланатын телефон алаяқтарымен күресу үшін жасайды.

"Қазір байланыс операторы пайдаланушыларға нөмір мен SIM карта береді. Нөмірлеу жоспарын мемлекетке қайтару жөнінде заңнамалық бастама көтереміз. Қайтып оралған жағдайда азаматтар eGov.kz порталында немесе eGov Mobile мобильді қосымшасы арқылы ұялы немесе қалалық телефон нөмірін алады", – деді Оразбек.

Түзетулер қабылданса, жеке тұлғаларға қолжетімді SIM-карталарының саны да шектеледі. Вице-министрдің айтуынша, қазір коммерциялық мақсатта SIM-карталарды бақылаусыз алып жатқан заңды тұлғалар әр нөмірді алу қажет екенін негіздеуге мәжбүр болады.

Талқылау