Марқұмның қарыздарын төлемес үшін не істеу керек – Мамандар жауап берді

Қазақстандықтарға марқұм туыстарының дүние-мүлкі пен ақшасы ғана емес, қарызы да мұра боп қалуы мүмкін. Қарыз мәселесін коллекторлар шешеді. Мамандар жақыны қайтыс болғаннан кейін оның төленбеген несиесі мен коммуналдық қарыздарын төлемеу үшін не істеу керек екенін айтты. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі 31-арнаның Информбюро жаңалықтар бағдарламасына сілтеме жасап хабарлайды. 

Елімізде марқұмның несиесін өтеу өте кең таралған. Алайда мұрагер оны төлеуден бас тартуға құқылы. Бірақ бұл жағдайда ол қалған мүлігіне ие болудан бас тартуы керек. Мысалы, жақындарының зейнетақы қорынан бас тарта алады. Өйткені зейнетақы жинағы 2-3 миллион теңге, ал қарызы одан көп болса, содан бас тарту тиімдірек.

“Егер жақынының жылжымайтын мүлкі және несиесі мұра ретінде қалса, алу немесе бас тарту, қайсысы тиімді екенін түсіну керек. Қарыз жылжымайтын мүліктің сомасынан асып кетуі мүмкін. Сондықтан азаматтың бұл мұраны алу немесе бас тарту құқығы бар”, – деді қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің бас маманы Мұхамед Бағдатұлы. 

Заңгерлер марқұмның қарызын төлеу кезіндегі көп адам білмейтін фактіні атады. Айтуынша, егер төлеуге қабілетіңіз жетпесе, ешкім сізді қинап төлете алмайды. 

"Егер марқұмның миллиондаған қарызы болса, ал мұрагердің табысы 100 мың теңге болса, онда оған жүз мыңнан асып төлеткізе алмайды. Олай мәжбүрлеуге құқығы да жоқ. Коллекционерлерде ондай өкілеттік жоқ. Кейбір коллекторлар “қазір барып, бүкіл дүниеңді тәркілейміз де, қарызды өтеу үшін сатамыз” деп қорқытады”, – деді "Iustus" заң консультанттары палатасының басқарма төрағасы және "ALC Attorneys" халықаралық заң компаниясының серіктесі Дана Жанәділ. 

Шағын несие ұйымдары марқұмның мұрасынан бас тартқандарды да қарызын төлеуге мәжбүрлейді екен. Бұл заңсыз.

"Әйелдің күйеуі үш ай бұрын қайтыс болды. Оған қарызын төле деген, ол өтеп жүр. "Егер ЖСН жойылып кетсе, адам тірі болмаса, сіз қалай төлейсіз? Жалған болғандықтан, қарыз сомасы азаймайды. Бұл кейінірек белгілі болады. Бұған шағын үкіметтік емес ұйымдар мен ломбардтар кінәлі. Өйткені олар шынымен де адамның қайтыс болуы және соңында ақшаны алмай қалу қаупі бар екенін жақсы біледі”, – деді заңгер.

Мұрагер ең алдымен нотариуспен мұра қалдырушының қарызы бар-жоғын тексеруі керек. Несие берушілерге өсімпұл өндіріп алмау және мұрагерлікті қабылдағанға дейін қарызды тоқтата тұру туралы өтініш пен қайтыс болғаны туралы куәлікті шұғыл түрде көрсетуі керек.

Егер мұра қалдырушы қайтыс болғаннан кейін несие беруші өсімпұл есептеп қойған болса, онда мұрагер қайта есептеуді талап етуге құқылы. Өйткені адам қайтыс болса, қарыз міндеттемесі бұзылады дегенді білдірмейді.  Егер қайтыс болған адамның мұрагерлері болмаса немесе олар мұрадан бас тартса, онда ол иеліктен шығарылған мүлік болып танылады және мемлекеттің коммуналдық меншігіне өтеді.