Forbes Kazakhstan мәліметінше, 25 ірі шетелдік жеке компанияның салық төлемдері 2022 жылы 7,8 триллион теңгеден 6,43 триллион теңгеге дейін 17,6%-ға төмендеді. Осылайша, олардың үлесі мемлекеттік бюджетке түскен барлық салық түсімдерінің 34%-нан сәл асты. Бұл көрсеткіш 2023 жылы 52% болған еді.

Егер 2022 жылы Brent маркалы мұнай баррелінің орташа бағасы 100,93 доллар болса, 2023 жылы ол 18,3%-ға арзандап, 82,49 доллар болды. 2023 жылдың аяғында рейтингте он қатысушы ұсынған мұнай компанияларының жалпы салық төлемдері 5,35 триллион теңге болды. Бұл 2022 жылдың соңындағы рейтингтегі осы сектордағы тоғыз компанияның төлемдерінен 20%-ға аз ( 6,7 триллион теңге). Тұтастай алғанда, 25 үздік мұнай секторы компанияларының жарналарының үлесі 85,9-дан 83,2%-ға дейін төмендеді.

Басқа секторларды білдіретін рейтингке қатысушылардың жалпы салық төлемдері 2023 жылы 1,08 триллион теңге болды. Бұл 2022 жылғы 1,1 триллион теңгеден 1,8%-ға аз.

Осылайша Қазақстандағы ең ірі шетелдік салық төлеушілер анықталды:

Теңізшевройл (АҚШ, Ресей) – 3,75 тиллион теңге (салықтар + бюджетке төленетін басқа да төлемдер);
"Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В." (АҚШ, Ресей) – 978 миллиард теңге;
"North Caspian Operating Company N.V." (Ұлыбритания, Италия, АҚШ, Франция, Қытай, Жапония) – 204,4 миллиард теңге;
темекі компаниясы Philip Morris Kazakhstan (АҚШ) – 170,5 миллиард теңге;
темекі компаниясы “Джей Ти Ай Kazakhstan” (Жапония) – 157,5 миллиард теңге.
Үздік үштік Қазақстандағы 25 ірі шетелдік компанияның барлық салықтарының 75,5%-ы.

Бұл ретте үш мұнай-газ компаниясы да 2024 жылы салық төлемдерін азайтты:

"Теңізшевройл" 17,8%-ға немесе 813 миллиард теңгеге;
"Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В. – 30,1%-ға немесе 420 миллиард теңгеге;
"North Caspian Operating Company N.V." – 14,5%-ға немесе 239,1 миллиард теңгеге.

Жалпы, рейтингтегі 25 шетелдік компанияның 10-ы мұнай-газ саласында жұмыс істейді.

Олардың салық төлемдері 2022 жылы 6,37 триллион теңгеге қарсы 5,35 триллион теңге болды. Оны 9 компания төледі (-20%)

Салық жеңілдіктері мұнай бағасының Brent маркалы мұнайдың барреліне 100 доллардан 82 долларға дейін төмендеуіне байланысты болды.

Рейтингте тау-кен өндіруші компанияларды "Қазцинк" (Швейцария, 121,6 миллиард теңге) және оның еншілес компаниялары "Алтынтау Көкшетау" (94,8 миллиард теңге) және Жәйрем тау-кен байыту комбинаты (28,2 млрд теңге) көрсетіледі.

Рейтингке Toyota Motor Kazakhstan (Жапония, 106,2 миллиард теңге), Samsung Electronics Central Eurasia (Оңтүстік Корея, 48,1 миллиард теңге), Asbis Kazakhstan (Кипр, 36,5 миллиард теңге) және шетелдік Borusan Makina Kazakhstan (Түркия, Catterpillar маркалы арнайы техниканың ресми дилері, 26,6 миллиард теңге) сияқты сауда саласындағы компаниялар кірді.

Құрылыс секторы түріктің “Сенімді Құрылыс” компаниясы (77,2 млрд теңге) және ливандық Consolidated Contracting Engineering & Procurement S.A.L. еншілес кәсіпорны (27,1 миллиард теңге) саналады.

Рейтингке тамақ өнеркәсібіндегі компаниялар да кірді.

Тізімде түркиялық "Кока-Кола Алматы Боттлерс" (53,9 миллиард теңге) және даниялық Carlsberg Kazakhstan (35,4 миллиард теңге) бар. Ал телекоммуникация саласында 61,6 миллиард теңге салық төлемдерімен голландиялық "КаР-Тел" (Beeline бренді) компаниясы көрсетілген.

Талқылау