Елімізде туыстары рұқсат бермесе де, марқұмның ағзалары донорлыққа пайдаланылады
Донор болудың дүрмегі. Биыл e-gov порталында адам қайтыс болған соң ағзасын алуға рұқсат беретін, я қарсылығын қалдыратын қызмет іске қосылды. Десе де қоғам наразылығын тудыратын бір гәп бар. Яғни біздегі заң бойынша, марқұмның туыстары қанша жерден қарсы болғанмен, ағза бәрібір алынады. Дін өкілдері тұрмақ, заңгерлердің өздері бұл ережені өзгерту керек деп отыр, деп хабарлайды КТК арнасы.
Былтыр Амангелді Нәпіловтің кеудесінде жаңа жүрек соқты. Өмір мен өлім айқасқа түскен сын сағатында донор табылып, аман қалды. Бірақ, ағзасын беруге елде еріктілердің аз болуынан қанша жан бұл фәнимен қоштасты деп қынжылады Амангелді.
«Басқа адамның өмірін сақтап қаласыңдар. Бөліп беру керек», – дейді астаналық Амангелді Нәліпов.
Әлем елдерінен мысал іздеп көрсек. Британдық Джемайма Лэйзельдің оқиғасы соңғы бес жылдан бері қызу талқыланып жүр. Жас қыздың өлімі сегіз адамды ажалдан арашалады. Ол бірнеше науқасқа бір сәтте көмектескен алғашқы донор. Дәрігерлердің айтуынша, ондай жандар бізде әзірге жоқ.
«Мысал келтіретін болсақ, 2015 жылы миы өлген 22 адам донор болды. Келесі жылдары бұл статистика 16- дан аспады. Бізде донор тапшы. Ал ағзасын алмастыру үшін кезекке тұрғандар көп», – дейді А.Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хиургия орталығының бөлім жетекшісі Равиль Ибрагимов.
Елде 2012 жылдан 2016 жылға дейін мыңнан астам ағза алмастыру операциясы жасалған. Негізінен бауыр, бүйрек, жүрек пен өкпеге. Ал, биыл тек 16 адам ғана донор болып, 50 жан құтқарылды. Қазір кезегін күткендердің саны 4 мыңнан асады.
Отандық мамандар олқылық орнын толтыру үшін батыстағы тәжірибені негізге алуды жақтайды. Мәселен, АҚШ-та адам ағзасын алуға рұқсат жүргізуші куәлігінде жазылады. Ал, бізде келісім презумпциясы. Яғни, егер адам көзі тірісінде ресми түрде донорлықтан бас тартпаса оның ағзасын пайдалануға болады. Бұл мәселедегі шешімін қазір азаматтар тіркелген емханадан бөлек электронды үкімет порталында қалдыра алады.
«Егер электронды порталда жазылса, ішкі ағзаларымды ал десе, онда заң жүзінде дәрігерлер ала алады. Туыстарынан, ешкімнен сұрамай-ақ», – дейді Трансплантация бойынша республикалық координация орталық мекемесінің маманы Марат Мұхамеджанов.
Демек, марқұмның туыстарының қарсылығы заң жүзінде еленбейді. Ал, бұл мәселе бойынша шариғаттағы шарт басқа.
«Туыстарының, оның ішінде туыстары мұсылман болған, ақыл есі дұрыс, шынымен жанашыр туыстарының да рөлі дейміз ғой, орны бар шариғатта қарастырылады», – дейді Астана медресесі директорының орынбасары Қанат Оңғарбаев.
Белгілі Адвокат Айман Омарова да келісім презумпциясын заңсыз дейді. Бұл адам құқығын аяқ асты таптаудың айқын көрінісі деген пікірде.
«Біз бұл сұрақты бірнеше мәрте көтергенбіз. Егер ресми рұқсат қалдырмасам, ешкімнің менің ағзаларымды таратып, бөлуге құқығы жоқ. Бұл мәселеде үнсіз қалу келісімнің белгісі болмауы тиіс», – дейді адвокат Айман Омарова.
Адвокаттар өлгеннен кейін донор болуды насихаттау бизнеске айналмай ма деп алаңдайды. Ал, трансплантологтар бұл пікірді түбегейлі жоққа шығарып отыр. Донорлар көбеймей, өлім-жітім азаймайтынын айтады. Қалай болғанмен, заң реттелмей, түйткілдің түйіні тарқамайтыны анық.
Жіберіп алмаңыз:
Әйелдің мінезін омырауының пішініне қарап таныңыз
Тері арқылы көрініс табатын 8 ауру