Журналистер депутаттарды темекі акциздерін көтеру мәселесіне парасаттылықпен қарауға шақырады

Қазақстан Парламенті мен үкіметінің қыздырылған темекі өнімдеріне салықты айтарлықтай көтеру туралы жоспары қызу талқыға түсіп кетті. Депутаттар акциздерді өсіруді ғана емес, салық таяқшаларына деген көзқарасты да түбегейлі өзгертуді талап етіп отыр. Енді темекі қоспасының килограмынан баж салығы алынса, депутаттар бұл тауарларға темекіге теңеуге кесімді ақы бойынша салық салуды талап етуде.

Биліктің темекі таяқшаларына акциздерді көтеру әрекеті темекі өндірушілердің мүдделеріне жасалған қысым екеніне бірқатар журналистер мен блогерлер сенімді. БЕСсимптомно Telegram арнасы депутаттар бастамашы болған салықты көтеру өте іріктелгеніне назар аударады: "Ең қызығы, қарапайым темекіге салынатын акциздер денсаулыққа зияны әлдеқайда көп болса да, біртіндеп және аздап көтеріледі".

Telegram-арнаның материалында авторлар депутаттардың әрекеті тек темекі өндірушілерге қысым жасау ғана емес, сонымен бірге бюджеттік саңылауларды мүмкіндігінше тезірек жабу ниетімен түсіндіреді. Ал бұл ретте мұндай шұғыл шаралардың салдары ғана емес, ол туралы азаматтардың пікірі де ескерілмейді. Міне, цитата: "Қазір Қазақстанда жарты миллионнан астам темекі таяқтарын пайдаланушылар бар және олардың саны жыл сайын артып келеді. Егер елде бар болғаны 3,5 миллион шылым шегетін адам бар екенін ескерсек, онда таяқшаларды пайдаланушылар темекі нарығының әсерлі бөлігі болып табылады. Таяқшалар бағасының күрт өсуі бұл өнімді элитаға айналдырады және сізді темекіге оралуға немесе бақылаусыз сатылуы жақында мемлекетті қатты алаңдатып тұрған вейптерге ауысуға мәжбүр етеді”.

Журналист Тамара Вааль әлеуметтік желідегі парақшасында депутат Аманжан Жамаловтың сөздеріндегі нақты деректер арасындағы сәйкессіздікке назар аударды. Мәжіліс депутаты бұған дейін темекі таяқтарына әлі ешқандай салық салынбағанын айтқан, ал бұл танымал журналисттің қарсылығын тудырды: "Бұл әңгімеде біреу айла қуып жүр. Өйткені, Қазақстан нарығында қыздырылған темекі 2018 жылы пайда болды, 2019 жылы бұл өнімнің акцизделуі туралы шешім қабылданып, 2020 жылы қолданысқа енгізілді. Сол уақыттан бері ЕО-да 28% болғанына қарамастан темекі акциздерінің 29% деңгейінде болды".

Балтық жағалауы елдерінің тәжірибесіне сүйенген сарапшылар темекі өнімдеріне салынатын акциздердің күрт артуы контрабанда деңгейінің тез өсуіне әкелетініне сенімді. Ал егер бұрын темекіні жылыту жүйелерінің пайда болуы темекі шегушілердің деңгейін төмендетуге мүмкіндік берсе, онда салық салуды арттыру жөніндегі уәкілетті органдардың шаралары өткен жылдардағы темекі шегумен күресті бір тиын етуге толық мүмкіндігі бар.