Қазақстанның барлық азаматы, сонымен қатар 18 бен 63 жас аралығындағы үміткерлер "Отбасы банктен" несие алуға өтініш бере алады. Бұл ретте өтініш берушінің және оның отбасы мүшелерінің соңғы бес жылда тіркеуде тұрған жылжымайтын мүлікпен ешқандай келісімшарты болмауы керек.

Егер уақытша немесе тозығы жеткен тұрғын үй әлі де тұрғын үй ретінде тіркелсе, ипотека алудан бас тартылады.

Айта кетейік, Наурыз ипотекасы бойынша сыйақы мөлшерлемесі жеңілдетілген. Тұрғын үй кезегінде тұрған халықтың әлеуметтік осал топтарына 7%, қалған топтарына 9% беріледі.

Бастапқы жарна – тұрғын үй құнының 20%-ы. Егер жылжымайтын мүлік Астана немесе Алматы қалаларында болса, ең көбі 36 миллион теңгеге дейін, ал басқа елді мекендерде жылжымайтын мүлік таңдауда 30 миллионға дейін алуға болады. Несие кейіннен тұрғын үй несиесіне көшу және мөлшерлемені төмендету арқылы 19 жылға дейінгі мерзімге беріледі.

Өтініш беру мерзімі биыл 1 мамырдан 1 шілдеге дейін жалғасады. Алайда Отбасы банкі аталған ипотекаға өтінішті 25 сәуірден бастап қабылдап жатқанын хабарлаймыз. Өтініш қалдырмас бұрын "Отбасы банкінен" депозит ашып, кем дегенде 1 миллион теңге салу керек.

Енді кәсіпкерлер құмар ойын бизнесі туралы мәлімет беріп отырады

28 мамырдан бастап букмекерлік дүкендер мен букмекерлік кеңселер ойыншылар туралы бірқатар ақпаратты мемлекеттік кірістер органдарына береді.

Аппараттық және бағдарламалық жүйелерді пайдалану арқылы берілетін ақпарат тізімі мыналарды қамтиды:

жеке тұлғаның ЖСН-і;
ойын бизнесін ұйымдастырушының ақшалай қаражатты алу күні мен уақыты;
ойын бизнесін ұйымдастырушы алған ақша сомасы;
жеке тұлғаның ойын бизнесін ұйымдастырушыдан ақшалай қаражатты алу күні мен уақыты;
жеке тұлғаның ойын бизнесін ұйымдастырушыдан алған ақша сомасы.

Ақпаратты беру мақсатында ойын бизнесін ұйымдастырушы мыналарды қамтамасыз етеді:

Қазақстан Республикасының аумағында ойын бизнесін ұйымдастырушының орналасқан жерінде орналасқан аппараттық-бағдарламалық кешен серверінің болуы;
Қала құрылысы қызметін қолдаудың ақпараттық жүйесі мен интеграция жүргізіледі;
тәулік бойы үздіксіз ақпаратты өңдеу және күнделікті автоматты түрде беріледі.

Медицина қызметкерлеріне міндетін дұрыс атқармағаны үшін жауапкершілік жеңілдетіледі

1 мамырдан бастап денсаулық сақтау мәселелеріне қатысты кейбір түзетулер күшіне енеді.

Атап айтқанда, медицина және фармацевтика қызметкерлерінің кәсіби міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін жауапкершілік жеңілдетіледі. Егер бұрын қызметтік міндеттерін дұрыс орындамау салдарынан денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтіргені үшін медицина қызметкерлеріне 200 АЕК көлемінде айыппұл салынса, енді айыппұл мөлшері 100 АЕК (2024 жылы 369 200 теңге) болады.

Денсаулыққа ауыр зиян келтіргені үшін айыппұл мөлшері 3 мыңнан 2 мың АЕК-ке (7 млн 384 мың теңге) төмендетілді.
Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекеттер үшін бес жылға бас бостандығынан айырудың орнына төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеу жазасы тағайындалады.
Сондай-ақ медицина қызметкерлеріне мемлекеттік награда – 1 мың АЕК біржолғы төлеммен "Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері" құрметті атағы беріледі.
Әр номинация бойынша "Мамандығы бойынша үздігі" республикалық байқауының жеңімпаздарына 500 АЕК (1 млн 846 мың теңге) көлемінде біржолғы төлемақы беріледі.

Ауылдық жерлерге кемінде бес жыл мерзімге кадр тапшылығы өткір сезілген мамандықтар бойынша медицина қызметкерлері ең төменгі жалақының 100 еселенген мөлшерінде біржолғы ақшалай төлем алады.

Жаңа жол белгілері пайда болады

1 мамырдан бастап Қазақстан Республикасының ұлттық стандарты (1412-2017) "Жол қозғалысын реттеудің техникалық құралдары" ұлттық стандарты күшіне енеді. Негізгі инновациялардың қатарында гибридті көліктерден басқа барлық электр көліктеріне де қолданылады. Осылайша "Электр көлігі" деген міндетті сәйкестендіру белгісі болады.

Олар:

"Электрокөлік" міндетті сәйкестендіру белгісі (гибридті көліктерді қоспағанда, барлық электрлі көліктерде болуы керек);
"Электр мотороллерінде жүруге тыйым салынады" (олар жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және ықтимал апаттардың алдын алу үшін тротуарларға орнатылады);
"Диагональды жаяу жүргіншілер өткелі";
"Жолақтарды параллельді жолға ауыстыру";
"Параллель жолдың соңы".

Жаңа белгілердің суретін мына жерден көре аласыз.

Елді мекендерде келесі көлік қозғалысына рұқсат етіледі:

тиісті жол белгілерімен белгіленген автобустарды және арнайы қозғалыс режимдерін қоспағанда, жылдамдығы 60 км/сағат аспайтын, бірақ 90 км/сағат аспайтын көлік құралдары;
жылдамдығы 50 км/сағат аспайтын автобустар;
тұрғын үй-жайларда және аулаларда 20 км/сағат аспайтын жылдамдықпен көлік құралдары.

Бұдан бөлек екі жақты бағыттағы жолдарда қарсы жолаққа шығып, "бір тұтас" немесе "басып өтуге тыйым салынған" белгілері бар екі жолақ болса, жүргізуші куәлігінен 6 айға айырылады.

Егер бағдаршамда жасыл белгі өшпес бұрын бірден жыпылықтамаса, сары түспен жүруге рұқсат етіледі.
Бағдаршам түсі рұқсат берген кезде тоқтау сызығынан өткен жүргізуші қиылыстан шығудағы бағдаршам түстеріне қарамастан белгіленген бағытта жүруге мүмкіндік береді.
Қиылыстарда солға бұрылған кезде мұндай маневр жасауға мүмкіндік бермейтін ерекше геометриялық параметрлері бар қиылыстар арқылы өту жағдайларын қоспағанда, көлік құралдарын қарсы бағытта жүріп өту оң жақтан жүзеге асырылады.
Радиусына қарамастан, бұрылыс қозғалыс қауіпсіздігі қамтамасыз етілген жағдайда және басқа көліктерге кедергі жасамаған жағдайда жүзеге асырылады.
Қоғамдық көліктерге ғана емес, салмағы 5 тоннадан асатын және жүргізуші орнынан бөлек, жолаушыларға арналған сегізден астам орны бар автобустарға да арнайы жолақпен жүруге рұқсат етілді.
Сонымен бірге бағдаршамда жаңа белгі пайда болады. Жасыл "+" түріндегі белгі қарсы бағыттағы көліктер үшін тыйым салатын қызыл бағдаршамның қосылғанын хабарлайды.
Ал өшірілген жасыл "+" түріндегі белгі қарсы бағытта келе жатқан көліктер үшін рұқсат етілген жасыл бағдаршам сигналының қосылғанын хабарлайды.

Қазақстанда өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау талаптары қатаңдатылды

Қазақстанда өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау, тасымалдау және кәдеге жарату бойынша санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға өзгертулер енгізілді.

Атап айтқанда, күл және қоқыс үйінділерін немесе қолданыстағы ЖЭО-ның күл үйінділерін қоспағанда, өндірістік қалдықтарды көму қауіптілік сыныбына сәйкес субъектінің өндірістік алаңынан тыс және елді мекендердің тұрғын аумағынан және жылу электр станцияларынан (ЖЭО) тыс жерде жүзеге асырылады.

Қайта өңдеуге жатпайтын қалдықтарды көмуге және сақтауға арналған полигондар елді мекеннің тұрғын алабынан тыс орналасуы қажет. Сумен жабдықтау көздеріне жататын жер үсті сулы горизонттарының учаскелерінде қалдық қоймаларын халық шаруашылық маңызы бар ірі өзендер мен көлдердің ең жақын шетіне жақын (1 мың м-ден кем) орналастыруға жол берілмейді.

Әскерилерге 10 күндік қосымша демалыс беріледі

Әскери қызметкерлерге қосымша демалысқа құқық беретін елді мекендердің тізімі жаңартылды.

Мына аймақтағы әскерилерге қосымша демалыс беріледі:

Абай облысында – Абай, Аягөз, Бесқарағай, Жарма, Жаңасемей, Мақаншы, Үржар аудандарында, Семей, Курчатов қалаларында, соның ішінде Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары үшін – Бородулиха ауданы (екі жаңа аудан) қосылды;
Алматы облысында – Балқаш, Еңбекшіқазақ, Жамбыл, Іле, Қарасай, Кеген, Райымбек, Талғар, Ұйғыр аудандарында, Алатау қаласы, соның ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының бөлімшелері үшін – Алатау, Медеу ауылы. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары үшін – Алматы қаласының Бостандық ауданы (жаңа қала) енгізілді;
Шығыс Қазақстанда – Зайсан, Қатонқарағай, Күршім, Марқакөл, Үлкен Нарын, Тарбағатай облыстарында, оның ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының бөлімшелері үшін – Шемонаиха облысы, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары үшін – Алтай, Глубоковский, Шемонаиха облыстары, Риддер қаласы қосылды (2 жаңа аудан).

Бұдан бөлек әскери қызметкерлерге еңбекақы, жәрдемақы және басқа да төлемдерді төлеу қағидаларына өзгерістер енгізілді.

Осы ретте лауазымына қарай төленетін жалақының мөлшерін анықтау үшін күнтізбелік есеппен еңбек өтілі ескеріледі.
"Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" заңның 21-бабы 5-тармағының 6, 8 және 9-тармақшаларында қарастырылған жағдайларда әскери лауазымдарда әскери қызмет өткермеген жағдайда, ақшалай жәрдемақы пропорционалды түрде төленеді. Яғни командирдің бұйрығы негізінде әскери қызмет міндеттерін нақты орындау күндеріне дейін белгіленеді.
Сарбаз (матрос) және сержант (старшина) лауазымдары бойынша келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскерилер бір қызметтен екінші лауазымға ауысқан кезде жаңа лауазымға лауазымдық жалақысы міндеттерге және позицияна байланысты қабылданған күннен бастап бұйрық бойынша төленеді.
Әскерилер қызметке шақырылуына байланысты немесе денсаулығына байланысты әскери қызмет мерзiмi аяқталғаннан кейiн бұл қызметтен босатылған кезде, бір айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде жұмыстан босату жәрдемақысы төленедi. Ал жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар арасынан көрсетiлген әскериге – 5 АЕК (18 460 теңге) көлемінде төленеді.
Көтерме жәрдемақысының мөлшерiн айқындау кезiнде елдiмекендердiң шекаралары арасындағы жөнелту пунктiнен межелі пунктке дейiнгi жолдардың ұзындығы ескерiледi.

Сонымен қатар жұмыстан босатылған кезде жұмыстан шығу жәрдемақысын төлеуге, экологиялық зілзала аймағында тұруға қосымша ақы төлеуге, әскери қызметкер қайтыс болған жағдайда ақшалай өтемақы төлеуге, оған қосымша қажылық көмек беру тәртібіне және қызмет көрсету міндетіне қатысты бірқатар ережелер өзгертілді.

Шетелдік бағдарламаны
мемлекеттік сатып алуға шектеулер енгізіледі

Шектеу 2024 жылдың 20 мамырынан бастап енгізілді және екі жыл бойы іске асады. Үкімет ұлттық режимнен жаңа босатуды белгіледі:

Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының аумағында өндірілмеген тауарларды қоспағанда, сенімді бағдарламалық қамтамасыз ету тізіліміне енгізілген тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді, сонымен бірге шет мемлекеттерден шыққан электрондық өнеркәсіп өнімдерін ұлттық режимнен алып тастау белгіленеді.
"Мемлекеттік сатып алу туралы" заңның 39-бабы 3-тармағының 31, 32 және 33-тармақшалары негізінде сатып алынғандар.
Мемлекеттік сатып алуға қатысуға тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді отандық өндірушілердің тізіліміне енгізілген жеке және заңды тұлғаларға жіберіледі.
Шектеу 2024 жылдың 20 мамырынан бастап енгізілді және екі жыл бойы әрекет етеді.

Сонымен бірге "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры сатып алу тәртібіне өзгерістер енгізілді.

Атап айтқанда, орындалу және көрсету кезінде тауар өндірушілерден тауарлар сатып алынатын "Жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер" тізбесіне енгізілген жұмыстарды немесе көрсетілетін қызметтерді сатып алу туралы шартта сатып алу қорының операторы және ұлттық кәсіпкерлер палатасының келісім бойынша бекіткен өнім берушінің міндеттемесі қамтылуға тиіс.
Сатып алынатын тауарларды өндірушілерден және сатып алынатын тауарлар бойынша жаңа өндіріс орындарын құру жөніндегі жобаны іске асыратын ұйымдардан тиісті тізбеге енгізілген жұмыстарды орындау немесе қызметтерді көрсету үшін қажетті тауарлар сатылады.
Тауар өндірушілерден жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің бөлігі ретінде сатып алынатын тауарлардың тізбесін сатып алу қорының операторы АЭС-мен келісім бойынша бекітеді.

Осы тармақтың ережелерін сақтамаған жағдайда жұмыстарды/қызметтерді жеткізуші міндеттемені орындамағаны үшін шартты бұза отырып сатып алынған тауардың жалпы құнының 20% мөлшерінде айыппұл салынады.

Бұдан бөлек жұмыстарды/қызметтерді жеткізуші төлеуге тиіс немесе тараптар орындалған жұмыстарды/көрсетілген қызметтерді қабылдауды және беруді растайтын тиісті (түпкілікті) актіге қол қойғанға дейін тапсырыс беруші міндеттемені алып қалады.

Мектептерге, колледждерге және діни оқу орындарына біліктілік талаптары енгізіледі

4 мамырдан бастап мектептерге, колледждерге және діни оқу орындарына жаңа біліктілік талаптары енгізіледі. Атап айтқанда, шағын жинақты мектептерді қоспағанның өзінде бастауыш сыныптарда штаттық мұғалімдердің үлесі 90% кем болмауы керек.

Мұғалімдердің жалпы санынан негізгі жұмыс орны лицензиат болатын сарапшы педагогтардың, педагог-зерттеушілердің, шебер мұғалімдердің үлесі: шағын жинақты мектептер үшін – кемінде 20%, жалпы білім беретін мектептер үшін – кемінде 25%.

Жұмыс оқу жоспарына сәйкес білім алушыларға оқулықтар жиынтығының болуы ескерілуге тиіс.

Балаларға медициналық қызмет көрсету құқығымен медициналық қызметке лицензиясы бар денсаулық сақтау ұйымымен шарт жасасқан жағдайда лицензияға өндірістік база ретінде білім беру ұйымы көрсетілген қосымша болуы тиіс.

Сонымен қатар студенттерді тамақпен қамтамасыз ету туралы келісімнің болуы шарт.

Спорт залын немесе спорт ғимаратын білім беру ұйымының ғимаратынан 1 мың метрден астам қашықтықта орналасқан жерін, сондай-ақ автомобиль және темір жолдардың қиылысын қоса алғанда, спорт залын және/немесе спорт ғимаратын санитарлық-эпидемиологиялық қорытындының көшірмесі болған жағдайдат жалға алуға рұқсат етіледі.

Барлық білім беру ұйымы үшін білім беру мекемелерінің үй-жайларында немесе іргелес аумақтарында бейнебақылаудың болуы талап етіледі (бұрын ол тек мемлекеттік ұйымдар үшін ғана еді).

Білім берудің кредиттік технологиясын ескере отырып, жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесіне өзгерістер енгізілді.

Атап айтқанда, шетелдік жоғары оқу орындарымен стратегиялық әріптестік шеңберінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдарында іске асырылатын білім беру бағдарламалары бойынша ЖОО-ларды жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландырудың жылдық көлемін есептеу формулалары өзгертілді.

Тауық жұмыртқасын әкелуге алты айға тыйым салынады

1 мамырдан бастап ауыл шаруашылығы министрлігі Қазақстанға тауық жұмыртқасын әкелуге алты айға тыйым салынғанын мәлімдеді.

Осылайша Қазақстан аумағына автокөлікпен үшінші елдерден және ЕАЭО елдерінен жаңа піскен тауық жұмыртқасын әкелуге алты ай мерзімге тыйым салынады.

Тыйым ел аумағы арқылы жұмыртқа транзитіне, сонымен бірге олардың ЕАЭО-ға мүше бір мемлекеттің аумағынан ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттің аумағына Қазақстан Республикасының аумағы арқылы өтуіне қолданылмайды.

Бұдан бөлек республика аумағынан тыс жерге әкетуге тыйым салынады:

көліктің барлық түрлері – мыс қалдықтары мен сынықтары, алюминий, қорғасын, қалдық және қорғасын сынықтары, пайдаланылған қорғасын батареялары;
автомобиль және теңіз көлігімен – қара металдардың қалдықтары мен сынықтары, қайта балқытуға арналған қара металл құймалары (шихталық құймалар);
автомобиль және теңіз көлігімен – пайдаланылған құбырлар, рельстер, темір жол элементтері және жылжымалы құрам.

Телефоннан апатты хабарлау жүйесі іске қосылады

2024 жылдың наурызында бұл жүйені құрастыруға 475 миллион теңге бөлінді. Алматы әкімдігі мен цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі бірлесе отырып жобаны мамыр айының соңына дейін жүзеге асыруды жоспарлап отыр.

Бұл технологияның басқалардың айырмашылығы жаңа жүйеге желіге қосымша жүктеме жасамайтынында. Осылайша тың жүйе бір уақытта жаппай жіберуді қамтамасыз ете алады және базалық станциялардың қамту аймағындағы барлық абонент үшін хабарландыру уақыты мен жиілігін есептей алады.

Мамырда аптап ыстық болады

"Қазгидромет" РМК баспасөз хатшысы Алина Исмағұлова алдағы айда ауа райы тұрақсыз болып, найзағай ойнайтынын мәлімдеді.

Синоптің сөзінше, екпінді жел соғып, кей күндері бұршақ жаууы мүмкін.

"Айдың басым бөлігінде жоғары температуралы күндер басым болады: Республиканың солтүстік жартысында күндіз ауа +35 градусқа дейін, оңтүстік жартысында +40 градусқа дейін ысиды", – деді ол.

Алина Исмағұлованың хабарлауынша, суық толқын кезінде ауа температурасының солтүстік, шығыс және орталық облыстарда, оңтүстік-шығысындағы таулы аймақтарда түнде –5 градусқа дейін, күндіз +15 градусқа дейін төмендейді деп болжанып отыр.

Қазақстанның батысы мен оңтүстік жартысында – түнде +5-ке дейін, күндіз +26 градусқа дейін ысиды.

Астана халықаралық әуежайы енді түнде жұмыс істемейді

Астана халықаралық әуежайы 1 мамырдан бастап түнгі уақытта жұмыс істемейді. Астана халықаралық әуежайында орындалатын рейстерге ұшу-қону жолағына күрделі жөндеу жүргізуге байланысты өзгерістер енгізілді.

Әуежайдың баспасөз қызметі мәліметінше, 2024 жылғы 1 мамырдан бастап жөндеу аяқталғанға дейін, жергілікті уақыт бойынша сағат 22:00-ден 06:00-ге дейін елорда әуежайының әуеайлағында ұшақтарды қабылдау және ұшу тоқтатылады.

Осыған байланысты Астанадан/Астанаға орындалатын әуекомпаниялардың рейс кестесіне өзгерістер енгізіледі.

Еске салайық, сәуір айынан бастап қазақстандық емханалардағы динамикалық бақылау тәртібі, сондай-ақ жалпы тәжірибелік дәрігерлер мен мамандандырылған мамандар жұмысының алгоритмі өзгеретіні туралы жазған едік. Пациенттер терапевттің жолдамасынсыз мамандарға бара алады.

Талқылау