Соңғы жаңалықтар
Соңғы жаңалықтар

Тұрғын үй қолжетімділігін арттыру: Қазақстандағы ипотекалық инновациялар қандай деңгейде

Қазақстандағы қазіргі жылжымайтын мүлік нарығы айтарлықтай өзгерістер сатысында тұр. Бұл банктер мен құрылыс салушылар арасындағы ынтымақтастықтың маңызын атап көрсетеді. Қаржыландырудың дәстүрлі моделі тұрғын үйдің қолжетімділігін жақсартуға және үйге иелік ету процесін жеңілдетуге көмектесетін интеграцияланған тәсілдерге жол береді. Бұл болжамды 2024 жылдың 29 маусымында Алматыда өткен IpotekaDay панельдік сессиясына қатысқан BI Group сарапшылары жасады. 

BI Group-тен IpotekaDay ірі банктердің өкілдерін, қаржыгерлерді, сарапшыларды және жылжымайтын мүлік нарығының сарапшыларын біріктірді. Іс-шараға қатысушылардың айтуынша, цифрлық технологияларды енгізу өтініш беру процестерін автоматтандыруды, несиені бағалауды және транзакцияларды басқаруды жеңілдететін заманауи ипотекалық процестерде басты рөл атқарады.

Қазіргі заманғы ипотекалық өнімдер енді дәстүрлі схемалармен шектелмейді. Нарықтың дамуы инновациялық қаржылық құралдарды, соның ішінде клиенттердің әртүрлі санаттары үшін мамандандырылған ипотекалық бағдарламаларды және қаржыландырудың әртүрлі нұсқаларын құруға ықпал етеді. Бұл өзгерістер сатып алушылардың таңдауын арттырып қана қоймайды. Сонымен қатар аймақтағы жылжымайтын мүлікті дамытуды ынталандырып, барлық әлеуметтік топтар үшін тұрғын үйді қолжетімді етеді.

Сарапшылардың пікірінше, көптеген әлеуетті тұтынушылар жылжымайтын мүлікті сатып ала алмайды. Өйткені қолданыстағы ипотекалық механизмдер оларға сәйкес келмейді немесе тұтынушылар ипотекалық несиеге сәйкес келмейді. Халық арасында ипотекалық несиенің енуі небәрі 4% болса, дамыған елдерде бұл көрсеткіш 50%-дан асады. Сонымен қатар жылжымайтын мүлік бағасының өсуі халық табысының өсуінен озып, тұрғын үйдің қолжетімділігі төмендеп жатыр.

Бұл ең алдымен ең ірі жылжымайтын мүлік нарығына – Алматыға қатысты. Қала халқы қарқынды өсуде және қазірдің өзінде шамамен 3 миллион адамға жетті. Қолданыстағы ипотекалық бағдарламалар тұтынушылардың кейбір санаттарының қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды. Бұл толқында көптеген жаңа әзірлеуші компаниялар пайда болуда. Бірақ операциялық тәжірибесі мен дамыған қаржылық қызметтері болмаса, олар сапалы өнім бере алмайды.

Осы жағдайларда нарық қатысушылары тұрғын үй сатып алуды қаржыландыру үшін жаңа өнімдерді әзірлеуге кіріседі. Нарық үлгісін өзгерту қазірдің өзінде басталды. Егер 2022 жылы коммерциялық ипотека бастапқы жылжымайтын мүлік нарығының 9%-ын ғана иеленсе, 2023 жылдың соңына қарай оның үлесі бастапқы нарықтың 25%-ына дейін өсті және өсуде. Нарық көшбасшылары бірінші болып жаңа қаржылық өнімдерді әзірлейді және енгізеді. BI Group компаниясында өзінің қаржылық шешімдері BI Finance бар. Оған екінші деңгейлі банктермен құрылған серіктестіктер кіреді. Бұл қалай жұмыс істейді? Сатып алушының ипотекаға өтінімі бірден бірнеше банкке беріледі (қазіргі уақытта – бес, алдағы уақытта саны өседі). Сонымен қатар BI Finance өтінімді дайындауға, ыңғайлы ипотека немесе бөліп төлеу жоспарын таңдауға көмектеседі. Freedom Bank және Altyn Bank-пен бірлескен өнімдер әзірленген. Компания клиент үшін соңғы мөлшерлемені субсидиялайды және сіз ипотекалық несие ала аласыз. 0,1%-дан 5 жыл мерзімге, 13,9%-дан 15 жылға. BI Finance 2.0 жүйесінде "Бірінші несие Бюросы" ЖШС-мен процестерді біріктіру сатып алушыға бастапқы балл қоюға мүмкіндік береді. Мұның бәрі мәміленің бекітілу ықтималдығын айтарлықтай арттырады.

Сондай-ақ BI Finance банктердің тікелей қатысуынсыз операцияларды қаржыландырудың баламасын ұсынады. Бұл қазіргі нарықтық жағдайларға сәйкес келетін бәсекеге қабілетті пайыздық мөлшерлемелерді орнатуға мүмкіндік береді. Болашақта – коммерциялық банктердің қатысуымен және қатысуынсыз ипотекалық өнімдерді құру, жаңа бөліп төлеу бағдарламаларын іске қосу және құрылыс салушыдан сатып алу сатысында тұрған толық дайын тұрғын үйді жеткізуге қосу.

"Тұтынушы жөндеу жұмыстарын немесе жиһазды аяқтау үшін бір жерден қосымша ақша табуға тырыспай, оған уақыт пен қосымша күш жұмсамауы керек деп санаймыз. Сіздің жеке пәтеріңіз немесе үйіңіз – бұл сіздің жайлы мекеніңіз", – деп атап өтті BI Development South бас директоры Расул Мұстафин.

Нәтижесінде сатып алушы қаржылық мәселелердің бүкіл кешенін шешу үшін бір ғана өнімді алады. "Бір терезеде" жұмыс істеу және транзакцияға толық қолдау көрсету ыңғайлылықтың жаңа деңгейін жасайды және шешімдердің керемет кең ауқымын қамтамасыз етеді.

BI Group корпоративтік қаржы жөніндегі директоры Нұрлан Оңғарбаев өз пікірімен бөлісті:

“Егер 2020 жылға дейін клиенттердің 65%-ы пәтер сатып алу үшін барлық соманы қолдарында болса, қазір олардың саны екі есе – 30%-ға дейін қысқарды. "Қазақстандықтардың қаржылық мүмкіндіктері тарылып, тұрғындар пәтерлерді негізінен бөліп төлеуге алып жатыр", – деді спикер.

Сонымен қатар оның айтуынша, ипотекаға сұраныс өте жоғары:

"5 жыл ішінде бізден 20 мың клиент пәтер сатып алды, бірақ осы уақыт ішінде бізге ипотекаға 500 мыңға жуық өтініш түсті", – деді Оңғарбаев. "Біз банктер үшін де, өзіміз үшін де бұл әлеуетті көріп отырмыз. Сондықтан біз МҚҰ секторын дамытуды шештік", – деп қосты ол.

BI Group компаниясының IpotekaDay панельдік сессиясына қатысушылардың пікірінше, жаңа қаржы құралдарын дамыту және банктер мен девелоперлер арасындағы ынтымақтастықты тереңдету жылжымайтын мүлікке қатысты шешімдер қаржылық қызметтермен толықтай біріктірілетін нарықтың жаңа түрін құруға уәде береді. BI Group сияқты жетекші девелоперлер қазірдің өзінде өз қызметтерінің географиясын кеңейту бойынша жұмыс істеп жатыр. Бұл көршілес елдердің нарықтарында қазақстандық компанияларға қосымша мүмкіндіктер ашады.

Осылайша, Қазақстандағы заманауи банктік ипотека тұрғын үй сатып алу процесін жеңілдетуге ғана емес, сонымен қатар ел тұрғындарының барлық санаттары үшін тұрғын үйді қолжетімді етудің инновациялық тәсілдерін белсенді түрде дамытады.

Талқылау