Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығының пікірінше, адамдар технологиялардың алдында осал бола бастады. Соңғы мәліметтер бойынша, өткен жылдың өзінде Нұр-Сұлтанда интернет-алаяқтық жасағаны үшін 97 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылған. Бірақ тағы жүздеген адам бостандықта жүр.

Тұрсынғали Әбілханов енді банкке 900 жүз мың теңге қарыз. Бірақ оны өзі алмаған. Өткен аптада елордалық қонақүйде вахта қызметкерінің ұялы телефоны ұрланған. Ұры ұялы қосымша арқылы несиеге смартфон мен екі телефон рәсімдеген. QR-кодпен төлем жасаған, ал дүкендегі тауарды алу кезінде қарыз алушы өзін сатып алушының туысы ретінде таныстырған. Ал сатушылар тауарды еш кедергісіз берген. Жәбірленуші алаяқтың құпия сөзді көргеніне сенімді.

"Менімен бірге жас жігіт жатқан, менің телефонымды ұрлап кеткен. Кодты көрген, бәрін білді және ұрлады, қашып кетті. 16.10-да ұрлады, мен бірден 16.37-де кодты бұғаттадым. Алаяқ менің телефонымның құлпын ашты, ЖСН, бәрін атап, несие алған", - деді зардап шегуші Тұрсынғали Әбілханов.

Гүлнар Ағатаева да алаяқтардың құрбаны болды. "Банк менеджерлері" әйелге қоңырау шалған. Біреу оның картасынан ақша алуға тырысып жатқанын хабарлап, жинақтарды сақтау үшін оларды сақтандыру шотына аударуды ұсынған. Әйелдің депозитінен 700 мың теңге алған, ал жол бойында оны тағы да 600 мың теңгеге ақшалай кредит алуға көндірген. Енді астаналық әйел банкке миллион теңге қайтаруы керек болады.

Айтпақшы, бір жыл ішінде осындай алаяқтардың әрекеттерінен 300-ден астам елорда тұрғыны зардап шекті.

"Иә, мен екі рет екі шотқа аудардым, әр түрлі екі шотқа аудардым. Бір шот тіркелді, олар атын тікелей атады. Менде бәрі жазылған, аты-жөні, ер адам. Ал екінші әйелге, әйелге нөмір қайта жазылған", - деді Гүлнар Ағатаева.

Операциялар жасалған банк несиені жоя алмайды. Олар клиент өз қолымен несие алып, ақша аударғанын айтады. Ал Тұрсынғали Әбілхановтың телефонына қатысты банктің қауіпсіздік қызметі полициямен бірге тергеу жүргізуде. Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы болса, оқиғаның шынайылығына күмәнмен қарайды. Олардың айтуынша, тек смартфон арқылы несие рәсімдеу мүмкін емес. Кем дегенде, интернет-банкингтің паролін білу керек.

"Тіпті дүкеннен тауарларды алғаны немесе алмағаны түсініксіз. QR-ды қолданып алып кетті деген нұсқа да бар. QR-ға жету үшін де пароль қажет, яғни бұл үшінші тұлғаға қол жетімді болды және мұның қалай болғанын зерттеу керек.

Қазір телефон ұрлау фактісі бойынша "бөтеннің мүлкін жасырын ұрлау" бабы бойынша қылмыстық іс қозғалды. Егер алаяқ табылса, үш жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін.

Талқылау