Психологтың түсіндіруінше, соңы суицидке әкеліп соғатын ең көп таралған факторлардың бірі – адамның психикасының бұзылуы. Депрессия, мазасыздық, биполярлық бұзылыс және шизофрения адамның осал тұстарын одан әрі әлсіздендіріп жіберуі ықтимал, дейді ол. Ол психологтар осы жағдайлардың негізгі себептерін жою үшін ауруды ерте анықтауға, дәл диагноз қоюға және кешенді емдеу жоспарларына басымдық беруі керек екенін баса айтады.

“Отбасындағы қарым-қатынастың бұзулуы және түрлі қақтығыстар суицидтік ойларды арттырып жіберуі мүмкін. Адам керісінше өз жанұясынан жылу күтеді. Қиын кезеңдерде демеу боларлық адам іздейді. Осындай сәттерде үйіндегі жақын адамдары да шешуші рөлге ие. Отбасылық терапия және кеңес беру негізгі мәселелерді шешуге, қарым-қатынас дағдыларын жақсартуға және жағымды отбасылық ортаны құруға мүмкіндік береді”, – дейді Кеніштайұлы.

Психолог сонымен қоса қазіргі қоғамдағы аса маңызды мәселені де қозғап өтті. Сөзінше, жасөспірімдер мен ересектер арасында құрдастарының қысымы суицидтік ойларға айтарлықтай ықпал етеді.

“Жарақат немесе зорлық-зомбылықты бастан өткерген адамдар суицидтік ойларды бастан кешіру қаупі жоғары. Психологиялық травмаға қатысты терапия адамдарға бұрынғы тәжірибелерін өңдеуге және жеңуге көмектеседі, емделуге және төзімділікке үйретеді. Осы салдардың алдын алу үшін, білім ордаларында қысым мен кудалауға қарсы бағдарламаларды жүзеге асыру, қабылдау мәдениетін дамыту және оған қарсы тұруға үйрету маңызды қадамдар болып саналады”, – деп жалғады маман.

Психологтың түсіндіруінше, финансиялық қиыншылықтар мен қаржылық күйзеліс те адамдарды қорқынышты қадамдарға итермелеуі ықтимал. Маман бұл ретте қаржылық мәселелерді шешу және экономикалық тұрақсыздықпен байланысты эмоционалдық жүктемені азайту үшін қаржылық кеңесшілермен және қолдау қызметтерімен бірлесіп жұмыс істеу қажет екенін баса айтады.

Маман сонымен қатар психоактивті заттарға деген тәуелділік суицидтік мінез-құлықпен тығыз байланысты екенін айтады.

Психолог суицидке әсер ететін сыртқы факторларды жою кешенді және бірлескен тәсілді қажет ететінін жеткізді.

“Психологтар ауруды ерте анықтау, араласу және алдын алу стратегияларында маңызды рөл атқарады. Осы шараларды өз тәжірибесіне кіріктіре отырып, психологтар адамдарды суицидтің қайғылы зардаптарынан қорғайтын тұрақты және қолдау көрсететін әлеуметтік құрылымды құруға ықпал етеді. Психикалық теріс әрекеттердің зардабы жайлы күнделікті хабардар ету және насихат жұмыстарын жүргізу арқылы кез келген адам үміт пен көмектің әрқашан жанында болатынын сезіне алады”, – дейді Кеніштайұлы.

Тағы бір үлкен фактор туралы

Психологтің айтуынша, көп жағдайда ойын-сауық түрі ретінде қарастырылатын құмар ойындар тәуелділік пайда болған кезде зұлым күшке айналуы мүмкін. Психологиялық тұрғыдан алғанда, құмар ойындарға тәуелділіктің адамға қалай әсер ететінін түсіну қолдау үшін өте маңызды. “Психолог ретінде мен құмар ойындарға тәуелділіктің психикалық денсаулыққа, қарым-қатынасқа және жалпы әл-ауқатқа терең әсерін зерттеуге тырысамын” – дейді маман.

“Құмар ойындарға тәуелділік көбінесе ауыр қаржылық зардаптарға келіп тірейді. Үлкен жеңіске жетем деген алдамшы арманның соңы үлкен қарызға, банкроттыққа және қаржылық тұрақсыздықтың мәңгілік цикліне әкелуі мүмкін. Психологиялық тұрғыдан алғанда, қаржылық шығындардан туындаған стресс пен алаңдаушылық психикалық денсаулықтың нашарлауына ықпал ететін сәттер болады. Бұл жөнінде сөзіміздің басында айтып өттік”, – дейді ол.

Құмар ойындарға тән бір көтеру мен бір құлау тәуелділікпен күресетін адамдар үшін аласапыран эмоцияларды тудырады. Маманның сөзіне қарағанда, жеңіске жеткен адам эйфория мен өзінің ешқашан жеңілмейтіні туралы жалған сезім тудырады. Мұндай эмоционалды сезімдер депрессия мен мазасыздық секілді жаңа мәселелерге әкеледі.

“Құмар ойындарға тәуелділік көбінесе басқа психикалық бұзылулармен қатар жүреді. Психологтар әдетте құмар ойындарға тәуелділік пен депрессия, мазасыздық және нашақорлық сияқты жағдайлар арасындағы байланысты көреді. Құмар ойындарға тәуелділікке байланысты бұрмаланған ойлау үлгілері кейде мінез-құлықпен біте қайнасып кететін жағдайлар болады. Жалпы кейде мұндай адамның ойында шығындарды азайту үрдісі және үлкен жеңіс барлық мәселелерді шешеді деген сенім жатады. Психологтар сау ойлауды дамыту үшін осы бұрмалауларды анықтау және түзету үшін жұмыс істейді. Осындай психологиялық ауытқулардың салдарымен бетпе-бет келген адамдар суицидті ойындағы хаостан құтылудың жолы ретінде қарастыруы әбден мүмкін. Құмар ойындарға тәуелділікпен байланысты қызу қандылық суицид жайлы ойларға дейін әкеледі. Күшті эмоционалды күйзеліс кезінде адамдар оның салдарын ойламай қызу қанды әрекетке бара салады”, – деп түсіндіреді ол.

Шешу жолдары

Осы мәселелердің шешу жолдарына тоқталған психолог құмар ойындарға тәуелділікті және оның ықтимал салдарын, соның ішінде суицидтік тенденцияларды шешу жан-жақты көзқарасты талап ететінін түсіндіреді.

Ол құмар ойындарға тәуелділіктің қарым-қатынасқа әсерін шешу үшін отбасы мүшелерін терапия сессияларына қатыстыру маңызды екенін баса айтады. “Отбасылық терапия сенімді қалпына келтіруге, қарым-қатынасты жақсартуға және қалпына келтіру үшін қолайлы орта қалыптастыруға қол ұшын созады”, – дейді маман.

Маман сонымен қатар құмар ойындарға тәуелділіктің қауіптері және оның суицидпен ықтимал байланысы туралы хабардарлықты білім беру бағдарламаларын өткізудің маңызы зор екенін айтады.

“Жан-жақты көмек көрсету үшін басқа мамандармен, соның ішінде психиатрлармен, әлеуметтік қызметкерлермен және есірткіге тәуелді мамандармен бірлесіп жұмыс істеудің пайдасы бар. Мұндай тәсіл арқылы адамдар қажетті қолдаудың ауқымды түрін алады. Адамдарға өмірдегі мәселелерді азарттық ойындардың көмегінсіз шешуге болатынын түсіндіру керек”, – дейді психолог.

Талқылау