Нұрсұлтан Назарбаевтың айтуынша, астананы Ақмолаға көшіргеннен кейін оның жұбайы Сара Назарбаева біраз уақыт жаңа қалада тұрған, бірақ кейін немерелеріне көбірек уақыт өткізу үшін Алматыға жиі қайтатын болған. Ал бұрынғы президент жалғыздыққа бой үйрете бастап, "отбасымен әңгіме дүкен құрып кешкі ас ішуді..." армандаған.

"Бір күні Талдықорғанға барудың сәті түсті. Мемлекет басшысының өңірлерге жасаған жұмыс сапарлары кезінде оны ұшақ баспалдағынан гүл шоқтарымен қарсы алады. Мұндай рәсімге қатысу үшін ең сұлу жергілікті қыздар іріктелетіні белгілі. Біз бұрыннан үйреніп қалған әдемі рәсім. Бірақ бұл жолғы оқиға ерекше әсер қалдырды. Әуежайда маған гүл сыйлаған қыз таңғаларлық сұлу еді. Ұзақ уақыт есімде болды, содан кейін жалындаған келбеті мен талғампаз, кесілген кескіні бар әдемі сұлуды жиі есіме алдым”, – делінген кітапта.

Біраз уақыттан кейін Назарбаевтың әңгімесіне сәйкес, ол баспасөз беттерінде осы қыздың суретін кездестіріп қалады.

“Бір күні оны табудың себебі кенеттен пайда болды. Баспасөзді ақтарып отырып, бір газеттің суреті мені күйдіріп жібергендей болды: Астанада "Қазақстан аруы" сұлулық байқауы өтті, сол қыз (аты Әсел екен) Гран-при алды... Енді оны табу қиын болмады.

Таныстығымыз өзара жанашырлыққа, жанашырлық жақындасуға ұласты. Бірте-бірте кездесе бастадық. Әселдің келбетінен де, ой-пікірінен де мен іздеген көптеген қасиеттерді байқадым. Ең бастысы, мен жылдар бойы жалғасып келе жатқан психикалық жалғыздықтан құтылдым”, – деп жазады тұңғыш президент.

Нұрсұлтан Назарбаев пен Әсел (Исабаева – ред.) мұсылмандық әдет-ғұрып бойынша үйленген. Кейін дүниеге Тауман мен Бәйкен деген екі ұл келеді.

“ 2005 жылы Тауман, 2008 жылы Бәйкен дүниеге келді.
Әкелік қуаныш, сәбиімді сүйген бақытты сезімді алпыс бес жасымда қайта сезіндім. Сәбилерімнің алғашқы қадамдары, алғашқы сөздері мен былдырлаған сөздері, оларды қолыма алып жүруі, ойыншықтарының сиқырлы әлемі, бірінші сыныпқа алғаш барғаны, алғашқы оқып, жазған әріптерінің қуанышы, мен жұмыстан үйге келген алдымнан шулап жүгіріп шыққанының бәрі – астана құрылысы кезеңіндегі ауыртпалықты сездірмей жіберді”, – дейді автор.

Назарбаев Сара Алпысқызына алғыспен және қамқорлықпен қарайтынын атап өтеді. Экс-президенттің айтуынша, әйелі оны түсініп, кешірген.

“Жастайымнан тірегім болған, ең қиын сынақ сағаттарында қасымда болған, үш қызымның анасы Сараға өмір бойы ризашылықпен, қамқорлықпен қарадым. Тағдырымның сол бір бетбұрыс сәтінде де оның мені түсініп, кешіргені мені жұбатты.

Тауман туғаннан кейін Алматыға келіп, одан кешірім сұрап, барлығын баяндап бердім, қадірлі әулеттің өкілі тағы да тектілік танытты. "Сәби – періште. Бала бақытты болсын", – деді Сара. Қыздарым да мені дұрыс түсінді”, – дейді ол.

Кітаптың осы тарауының соңында Назарбаев бар шындықты бүкпесіз айтқанын атап өтеді.

“Бұған не айтатыныңыз – сіздің шаруаңыз. Бұл – өмір. Бұл жерде бұлтартпас ақиқат бар. Ал шындық біреу, ол – жүрекке әмір жүрмейтінінде”, – делінген кітапта.

Қаңтар оқиғасы

Сонымен қатар, Назарбаев естеліктерінде 2022 жылғы қаңтар оқиғасы туралы пікірімен бөлісті. Оның айтуынша, бұл кезең Қазақстан тәуелсіздігінің отыз жылдық тарихындағы ең қиын сынақ болды.

Мұнда экс-президент қазіргі заманның алдында тұрған міндеттерге, соның ішінде әлемдік оқиғалардың Қазақстан экономикасына ықпалына тоқталған. Автор дүниежүзілік ортадағы өзгерістердің, шикізат бағасының құбылуының, санкциялық соғыстың, пандемия салдары мен өмір салтын шектеудің, теңгенің құнсыздануы мен оның азық-түлікке ықпалының елдің экономикалық жағдайына әсерін атап көрсеткен. Осының барлығы, Назарбаевтың айтуынша, қоғамдағы мемлекеттік саясатқа көңілі толмайтын топтардың қатарын қалыңдатқан.

Алайда Назарбаев қаңтар оқиғасының басты себебі ретінде билік үшін күресті атайды.

“Бұл күресті бастауға себеп ретінде экономикалық қиындықтар пайдаланылды. 2019 жылы мен өз еркіммен президенттік өкілеттігімді тастап, Конституцияға сәйкес оны Сенат төрағасына бергенімде, көпшілік мұны дұшпандықпен қабылдады, мен оны анық білемін. Қ.Қ.Тоқаевтың бұрын өмір бойы дипломатия саласында жұмыс істегенін және оның Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары және Премьер-Министрі болған кезінде үш жылдан аспайтын уақыт экономиканың практикалық мәселелерімен айналысқанын ескере отырып, бұл адамдар "Қ. Президенттік жүкті, демек, ел өміріндегі барлық мәселелерге жауапкершілікті толықтай мойнына ала алмайды” деді.

Менің мұрагерді таңдау туралы шешіміме (әрине, жасырын) қарсы болғандардың кейбірі президенттік қызметке отыруды армандады. Басында олар менімен келіспейтіндерін айта алмады. Одан кейін олар сайлауда халықтың қалауымен келіспейтіндіктерін білдіре бастады”, – деп жазады Назарбаев.

Бұл ретте экс-президент оның кетуді ойлап жүргенін жұрт білгенімен, оның қашан болатынын білмегенін атап өтті. Сондықтан оның ойынша, “үміткерлер” кеш оянды.

“2019 жылдың 9 маусымында Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан Республикасының президенті болып сайланды. Енді оларға не істемек керек? 2024 жылғы сайлауды күтуге тура келеді. 2021 жылдың 23 қарашасында мен "Нұр Отан" партиясы Саяси кеңесінің отырысында партия төрағалығын ел президенті Қ.Қ.Тоқаевқа беру ниетім бар екенін айттым. Бұл президенттің қарсыластарын белсендірудің басты белгісі болған сияқты. Өйткені партия жетекшісінің сайлауда жеңіске жету мүмкіндігі айтарлықтай артқан деген пікір бар. Енді қарсыластар 2024 жылғы сайлауда Тоқаевты қолдайтыныма сенімді. Бұл оның 2029 жылға дейін президент болатынын білдіреді. Яғни, үміт мүлдем үзілді.

Бұған дейін мен Қазақстан халқы Ассамблеясына төрағалық етуді президентке беру туралы шешім қабылдадым. Партия басшылығы ауысқаннан кейін келесі қадам Қауіпсіздік кеңесінің төрағалығын Қ.Қ.Тоқаевқа беру болды, оны мен жыл басында жоспарлаған болатынмын. Болған оқиғалардың логикасы осыған әкелді. Өйткені түсінікті болды: қуат транзиті неғұрлым ұзақ созылса, қос биліктік туралы айтудың себептері соғұрлым көп болады. Сонымен қатар, өз басым және өз еркіммен билікті мұрагеріме тапсырғанымды әдейі өткізіп жібердім. Мен отыра алатын, президент болуды жалғастырып, халықтың толық қолдауына ие болған кезде маған жарты биліктің не керегі бар (2015 жылғы сайлау көрсеткендей). Оған қоса, ол өз өкілеттігін екі жылға жуық қысқартты. Неліктен олай жасадым, бұл бөлек мәселе”, – деп түсіндіреді Назарбаев.

Бұрынғы президент радикалды оппозицияның шынайы бет-бейнесі 2022 жылғы қаңтардағы қайғылы оқиға кезінде ақыры ашылды деп есептейді. Мұнда ол Әблязов наразылық акциясының басынан-ақ наразылық білдірушілерді "әрекеттерді үйлестіруге" шақырған ұрандар тастағанын жазады.

“Facebook желісі арқылы наразылық білдірушілерге жолдауда украиндық операторлардың коды көрсетілген. Белгілі болғандай, Әбілязовтың алдын ала құрылған штабы Киевте орналасқан. Қан төгіске қатысы барын ашық айтады. Ол мақтанышпен, ризалықпен сөйлейді. Ол халықтың қиналуын өзінің саясаттағы жеңісі деп қабылдайды. Қандай цинизм”, – деп қосты ол.

Мұнда Нұрсұлтан Назарбаев сатқындар туралы ой қозғайды. Оның айтуынша, "сен үшін жанын беруге дайынмын деп ант беріп, жаныңа жақындағандар әсіресе қауіпті".

Сонымен қатар, Назарбаев өз кітабында Ұлттық қауіпсіздік комитетінің бұрынғы басшысы Кәрім Мәсімов туралы ой қозғайды.

“2022 жылдың күзінің соңында журналистер мемлекетке опасыздық жасады және билікті күшпен басып алуға әрекет жасады деп айыпталған Ұлттық қауіпсіздік комитетінің бұрынғы төрағасы Кәрім Мәсімовтің артында кім тұрғаны туралы не ойлайтынымды сұрады. Мен былай деп жауап бердім: "Мені де бұл сұрақ өте қызықтырады, мен тергеу мен соттың аяқталуын күтіп отырмын, оның себебі неде және кім тұрғанын анықтау үшін. Бұл өте қиын. Мәсімов менімен бірге жұмыс істеді. көп жылдар, бірақ сен қайдан білесің. Иса Мәсіх қасында отырған Яһуданың сатқын екенін білді ме? Біз құдай емеспіз. Сондықтан, соттың аяқталуын күтеміз, бәріміз шындықты ашамыз деп ойлаймын".
Мен мұны заң бұзғандар жазадан құтылмайды деген сенімге сүйене отырып айттым. Солай болды да”, – дейді Назарбаев.

Назарбаев Қаңтар оқиғасы туралы тарауды қорытындылай келе: "Құдайға шүкір, біз де бұл сынақтан өттік, осыны жеңіп, ішкі өзегін сақтап қалған халық – мықты халық. Мұндай елдің болашағы жарқын болары сөзсіз", – деп жазады тұңғыш президент.

Талқылау