"Отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл туралы" заң жобасына көпбалалы аналар мен бірқатар отандық заңгерлер мен қоғам белсенділері өре түрегелді. Олардың ойынша, егер ата-анасы баласына дауыс көтерген жағдай отбасылық зорлық ретінде есептеліп, ата-ана құқығынан айырып, баланы мемлекет қарауына әкетуі мүмкін.

"Мынандай заңмен ұрпағымыз қалай өседі? Кім болады?" деп дүрліккен олар бұл заңның қабылдануына түбегейлі қарсы.

Заңның астарында сұмдық идеология жатыр деп халықты петицияға қол қоюға шақырғандардың қатарында "Өнер қырандары" театрының директоры Мадияр Серікбаев, әнші Серік Ибрагимов, тележүргізуші актриса Жұлдыз Әбдікәрімова сынды бірқатар елге танымал азаматтар өз позициясын айтып, заңның қабылдануына қарсы шықты.

"Бізге анамыз “тәйт” деді, одан жаман болған жоқпыз. Біз анамыздан керек жерінде “ш” витаминін жедік, одан еш жеріміз сынған жоқ. Енесі тепкен құлынның еті ауырмайды. Елдегі талқыланып жатқан заңды естіп, балаларымыздың болашағын елестетудің өзі қорқынышты болды.

Депутаттар сайланғанша елім-жерім-халқым деп, сайланған соң халықтың нанын да, жанын да жемесе дейміз. Бұл заң қоғамға хаус әкеледі. Ертең бәленшенің баласы қысым көріп жатыр деп хабарлап, пайда жасайтындар шығады. Құқық қорғау органына хабарлаймын деп ата-анаға шантаж жасайтындар көбейеді. Бұның соңы - жемқор бизнеске әкеледі", - дейді Қайрат Нұртастың жары Жұлдыз Әбдікәрімова.

Актриса шетелге еліктегіміз келсе, халқына сапалы өмір, сапалы білім беретін тұсын неге алмаймыз, медицина жағынан неге ұқсауға тырыспаймыз деп күйінеді.

"Егер қазақтың баласына жаныңыз ашып, қамқор болғыңыз келсе, бірде тоқ, бірде аш ұйықтар қамқорсыз қалған, ата-анасынан ерте айырылған балаларға жағдай жасаңыздар. Баланы үйіндегі ата-анасынан емес, түздегі педофильден қорғаңыздар. Бала - Алланың ата-анаға берген аманаты. Оны мұндай заңмен шектеу және бір-бірінен алшақтату - аманатқа қиянат деп білем. Біз қарсымыз", - дейді Жұлдыз Әбдікәрімова желдегі парақшасында.

Петицияға қол жинап, осы мәселенің басы-қасында жетекшілік етіп жүрген құқыққорғаушы, Қазақстан ата-аналар одағының өкіл Бағила Балтабаева бұл заңның шикі түстары көп екенін айтады.

"Менің ойымша, бұл заңның сырты бүтін болғанымен, іші түтін. Қой терісін жамылған қасқырдай. Заңнамада зорлық-зомбылық түр-түрге бөлініп, экономикалық, психологиялық деп жік-жікке бөлінген. Бала құқығы кеңейген. Мұнымен бала құқығы болмауы керек деп отқанымыз жоқ, дегенмен біздің қазақи менталитетке сай емес. Баламызды тіпті тайраңдатып жібереді. Содан кейін баланы өз еркіне жіберіп, ата-ана құқығымен бірдей болған жағдай да бетімен өскен бала ертең қандай болады, қандай қоғам құрылады?", - дейді ол.

Сөзіне сенсек, бірқатар отандық заңгерлер бұл заң жобасына зерттеу жүргізіп, Германияның ювеналды заң жобасымен салыстырып қараған көрінеді. Зерттеу нәтижесінде екі елдің заң жобасы бір-біріне қатты ұқсайтынын байқағандарын айтады.

"Германияның ювеналды сотының заң жобасын ерінбей аударып қарағанда айтарлықтай ұқсастық байқадық. Кейбір тармақтары өте қатты ұқсайды. Сондықтан Батыстың заңына ұқсас деп айтып отырмыз. Сол Германияда балаңа дұрыс тамақ бермедің, балаңды дұрыс киіндірмедің деп алып кетеді екен", - деген ол мұндай заңды қолдайтын адамдарды түсінбейтінін жеткізді.

Заңның қабылдауын қолдап жатқандар заңнаманың толық тармақтарымен таныспағандар дейді ол.

"Бұл заңды қолдап жатқан адамдар да бар екенін көріп жатырмыз. Бұл заңды қалай қолдайды түсінбеймін. Қолдап жатқандардың басым бөлігі заңмен толық таныспаған шығар деп ойлаймын. Осы заңнаманы зерттеп, зерделей тұра қолдаса, мен үшін өте түсініксіз жағдай. Қазақ қауымының арасынан шыққандардың қай-қайсы болсын қолдаса, айтарға сөзім жоқ. Біздің ұлтымызда баланы ұру деген болмаған. Біздің батыр бабаларымыз ұрып соғудың астында өссе, артына осындай ұлағатты із қалдырар ма еді?!", - деп түйді ойын Бағила Балтабаева.

Ал адвокат-заңгер Жанна Мұхамади жоғары да айтылған пікірлермен мүлде келіспейді. Оның маман ретінде айтар өз уәжі бар.

"2011 жылғы 26 желтоқсаннан бастап елімізде неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы ҚР Кодексі қолданылады. Оның 12-тарауда ата-ана құқығынан айыру/шектеу негіздері мен тәртібі нақты көрсетілген.

75-бапта ата-ана құқықтарынан айыру үшін толық негіздер көрсетілген. Тек мамандандырылған ювеналды соттың шешімі бойынша прокурор мен ата-аналарды қорғау органдарының мамандары міндетті түрде қатыса отырып, ата-ана құқықтарынан айыра алады.

Осы норма 10 жыл ішінде жарамды, кем дегенде бір ата-ана құқығынан заңсыз айырылды ма? Кем дегенде бір баланы жақсы отбасынан алып, Еуропаға немесе гей жұптарға берді ме? Жоқ!!!

Сіздің балаларыңыз мемлекетке қажет емес! Ата-аналар ерекше жағдайларда құқығынан айырылады, мен балаларға аяусыз қатал қару немесе ата-аналардың алкогольге/есірткіге тәуелділігінің ондаған мысал келтіре аламын. Тіпті, солардың өзіне балаларын қалдырып, ата-ана құқығын айырмайды.

Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы жаңа заң жобасында ата-ана құқықтарынан айыру туралы норма жоқ, мұны басқа кодекс регламенттейді.

Бізге жаңа заң қажет, өйткені ескісі іске жарасыз. Нормативтік актілер туралы заңның 26-бабының 9-тармағына сәйкес:

"Нормативтік құқықтық актінің мәтініне нормативтік құқықтық акт мәтінінің жартысынан асатын көлемде өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген кезде оның жаңа редакциясы қабылданады". Сондықтан жаңа заң қабылдау туралы шешім қабылданды, ескі заңда жарамсыз тұстары тым көп.
Мен сіздерді заң жобаларын мұқият оқып, оларды талқылауға қатысуға шақырамын. Олардың барлығы интернетте қолжетімді. Сізге ювеналды полиция туралы немесе балаларыңызды алып кететіні туралы әңгімелейтін адамдар заң жобасын өздері оқымағаны немесе сізді түсінбегені және адастырғаны анық", - дейді Facеbook желісіндегі парақшасында.

Журналист Жанар Жансейіт үш баланы тәрбиелеп отырған ана ретінде заң жобасын қолдайтынын айтты.

"Мен ұл-қыз өсіріп отырған ата-ана ретінде бұл заң жобасын қолдаймын. Біздің "қоғам қайраткерлері" Заң жобасын оқымай, байыбына бармай байбалам салады. Айтып отырған сөздеріне қарағанда, Құдай біледі, заңның бетін де көрмеген. Енесі тепкен құлынның еті ауырмайды дегенді сылтауратқан. Бірақ өзіміз куә болып жүрген, жаңалықтардан оқып жүрген жантүршігерлік оқиғалар жетерлік. Әке-шешесінің әлімжеттігін көріп өскен бала шарасыз күйге түсетін жағдайлар бар, олар үйлерінен безіп кеткісі келеді, бірақ қайда барып көмек сұрап, қайдан пана табатының білмейді. Одан басқа балам екен деп оған қол көтеруге мүлдем болмайды деп есептеймін. Ол - бөлек тұлға. Бізге берілген Алланың аманаты. Біздің міндетіміз - өмірге қажетті барлық нәрсемен қамтамасыз етіп, ертеңгі күні өз күнін көре алатындай білім, психологиялық мықты болатындай отбасы жылуын беру. Қит еткенге баламызды тартып алады деп ойламаймын, ол үлкен тексеріс, зерттеуден кейін жүзеге асатын дүние. Оның сыртында әке-шешесі психологиялық емнен өту керек. Өзі бала кезден травма алған адам баласына қайта сол қорлықты көрсететіні белгілі. Сондықтан бұл да дұрыс шешім. Бір сөзбен айтқанда, Алланың аманатына қиянат етпейік. Балаларымызды саналы түрде, жан-жақты дайын болғанда дүниеге әкелейік. Сайып келгенде, баланың бұзықтығы да ата-анасының махаббаты, назары, мейрімі жетпей жатқан кезде шығады", - дейді журналист Жанар Жансейіт.

Психолог Гүлжан Досболқызының да пікірі құқық қорғаушымен бірдей. Бала құқығы қатаң қорғалатын мұдай қатаң заңның болғанын қос қолдап қолдайды.

"Заңға қарсы болмас бұрын егжей тегжейлі оқу керек. Жаңа нарсеге үйрену адамдарға стресспен келеді. Үйреншікті ортасынан шыға алмай жатамыз. Сол баяғы жартас болып қала бергіміз келеді. Шет елдерде де сондай заң бар. Бұны баланы тартып алады деп емес, бала құқығын қорғау, зорлықтың жамандықтың алдын алу үшін жасалып жатқан профилактикалық қадам деп түсіну керек шығар деп ойлаймын. Заң болса, адам қорғалады деген сөз. Егер заңның барын білсе, зорлық жасамас бұрын соңы неге апаратынын біледі. Айылын жиып ұстайды. Қандай да бір пайыз болсын, жаманшылықтың, болғалы жатқан қылмыстың алдын алады. Сондықтан осындай заңдар арқылы тәрбиелеу керек", - дейді психолог Гүлжан Досболқызы.

Белгілі адвокат Абзал Құспан кең талқыланған заң жобасына қатысты өз пікірін білдіруден шет қалмады. Адам құқығын алдынғы қатарда қоятын Абзал Құспан бұл заңның жүзе асқанын қолдайды. Бірақ ...

"Мен "Отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл туралы" сияқты заң жалпы керек деп есептеймін! Неге? Өйткені қазақ баласын қатігез анадан, тасбауыр әкеден, педофил өгей әкеден мемлекет қорғауы керек. Бірақ салт-дәстүріміз бен қазақи құндылықтарды өзімізге қарсы қойғанын қаламаймын!

Қазақ баласының құқығы, қара нәсілді, еуропалық нәсілді баланың құқығынан ерекшеленбейді. Бұл заңды БАӘ, Сингапур сияқты мұсылман елдері де қолдаған", - дейді ол.

Талқылау