Қазақстанда қыз алып қашқандар 7,8 млн теңгеден аса айыппұл төлеп, 10 жылға дейін бас бостандығынан айырылмақ

Фото: photopole.ru

28 мамырда мәжілістің жалпы отырысында депутаттар Қазақстанда алғаш рет сталкингке (қудалауға) жаза енгізуді және қалыңдық ұрлау бойынша бапты Қылмыстық кодекске қайта енгізуді қарастыратын заң жобасын екінші оқылымда қабылдады. Құжат сенатқа жолданды. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.

Заң жобасы "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қылмыстық, Қылмыстық-процессуалдық және Қылмыстық-атқару кодекстерін оңтайландыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" деп аталады. Онда қылмыстық жауапкершілікті белгілеу, жаза мен өзге де шараларды қолдану, үкімді орындау тәртібі реттеледі.

Ең көп талқыланған және қоғамдық резонанс тудырған екі норма – қалыңдық ұрлау және сталкинг болды. Осылайша, қалыңдық ұрлау "Неке қиюға мәжбүрлеу" деп өзгертілді.

Мәжіліс депутатының айтуынша, жаңа 125-1-бап "Неке қиюға мәжбүрлеу" деп аталады. Бұл бап бойынша жәбірленуші тек әйел емес, ер адам да бола алады. Ең үлкен қоғамдық резонанс тудырған нормалардың бірі қалыңдық ұрлау мен сталкингке қатысты баптар болды.

"Баптың атауы өзгерді және бұл өзгеріс мазмұндық тұрғыдан да орын алды. Бастапқыда ол қалыңдық ұрлау деп аталған болса, қазіргі таңда бұл бап 125-1-бап деп аталады және "Неке қиюға мәжбүрлеу" деп аталады. Жәбірленуші ретінде әйел де, ер адам да танылуы мүмкін.

Жаңа бап бойынша жауапкершілік:

• Егер күш қолданылса, жәбірленуші кәмелетке толмаған болса немесе әрекет топтасып (соның ішінде туыстар да бар) жасалса — 5000 АЕК-ке дейін айыппұл (шамамен 19 млн теңге), не бостандығын шектеу, не 3 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы көзделген;
• Егер бұл әрекеттер жәбірленушінің өліміне әкеп соқса — 5 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қолданылады;
• Бопсалап немесе қорқытқаны үшін — 2000 АЕК-ке дейін айыппұл (шамамен 7,6 млн теңге), не түзету жұмыстары, не бостандығын шектеу, не 2 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған. 

Сондай-ақ заң жобасында "қалыңдықты" ұстауға көмектескен туыстарға да жауапкершілік қарастырылған.

Сталкинг (қудалау) үшін де жаза қарастырылған:

• Ең ауыр жазасы – 50 тәулікке дейін әкімшілік қамау. Бұл қылмыстық теріс қылық ретінде есептеледі, яғни қылмыс емес.

Жәбірленуші ішкі істер органдарына арызданса жеткілікті, ары қарай тергеуді полиция жүргізеді. Бұл өзгерістер Қазақстандағы әйелдердің, кәмелетке толмағандардың және азаматтардың қауіпсіздігін арттыруға бағытталған құқықтық қадам ретінде қабылданған. Заң жобасында сонымен қатар азаматтарды негізсіз қылмыстық жауапкершілікке тартудан қорғауға бағытталған нормалар қарастырылған. Адвокаттарға айыптау актісіне қарсы құжат қорғаныс актісін сотқа ұсыну құқығы беріледі.

Жеке блок ретінде қылмыстық жазаларды тағайындау, босату және орындау тәртібін рационализациялау ұсынылады. Мысалы, қылмыстық құқық бұзушылықтар мен жеңіл қылмыстарға жасалған әрекеттер үшін жауапкершілік енгізу, сондай-ақ кейбір қосымша қылмыстық жазалар негізгі жазаға қарамастан, жеке қылмыстық-құқықтық ықпал шаралары ретінде қарастырылуы ұсынылып отыр.

Қылмыстық процесті оңтайландыру және "дебюрократизациялау" мақсатында заң жобасында келесі нормалар қарастырылған:

1. Қылмыстық істі әдепкі түрде электрондық форматта жүргізу мүмкіндігі енгізіледі, әрі мұндай шешімге шағымдану құқығы беріледі;
2. Қашықтан тікелей кездесуді өткізу мүмкіндігі енгізіледі;
3. Барлық процессуалдық шешім мен әрекеттерді бір ғана айыптау протоколына біріктіру ұсынылады;
4. Интернет арқылы жасалған қылмыстар бойынша тергеуді зардап шегушінің орналасқан жерінде жүргізу мүмкіндігі енгізіледі.

Сонымен қатар құжат өмір бойы бас бостандығынан айыру қолданылмайтын тұлғалар санын кеңейтеді. Мысалы, Қылмыстық кодекстің 46-бабы былай толықтырылды. Егер баптың санкциясы өмір бойы бас бостандығынан айырудан басқа жаза түрін қарастырмаса, 18 жасқа толмаған тұлғаларға 15-тен 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалады. Сондай-ақ әйелдерге, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектерге, 63 жастан асқан ер адамдарға 20-дан 25 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы беріледі.

Сонымен қатар темекі шегуге арналмаған темекі өнімдерін және вейптарды сақтау, тасымалдау және сату немесе тарату мақсатында жіберу үшін қылмыстық жауапкершілікті енгізу ұсынылады.

2025 жылдың 5 ақпанында сталкингтің (қадағалап, қудалау әрекеттерінің) неге қылмыстық құқық бұзушылықтарға жатқызылғаны туралы хабарланған еді. 

Құрбысы қызды алып қашуды ұйымдастырған: Қазақстандық ару өзін көлікке малша күштеп тиеген сәтті ұмыта алмай жүр

Қазақстанда қыз алып қашқандарды 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы енгізілмек

Еске салайық, бұған дейін алып қашып бара жатқан қалыңдық Алматы облысында жол апатынан қаза тапқанын жазған едік. Үлкен Алматы айналма автомобиль тас жолында "Kia" мен "Mercedes-Benz" көліктері соқтығысып, салдарынан "Mercedes" аударылып кетті. Оқиға орнында қалыңдық қаза тапты. Жарақат алғандар – күйеу жігіт пен оның екі танысы. Олар түрлі жарақатпен ауруханаға жеткізілді.