Қазақстанда 3 мыңға жуық адам ағза ауыстыру отасын күтіп отыр
Қазақстанда осы жылдың сегіз айында 221 адам өмірлік маңызды органдарды ауыстыра алмай көз жұмды. Ал осы уақыт аралығында елімізде өлімнен кейінгі донорлыққа тек екі адам – Нұр-Сұлтан мен Павлодарда келіскен, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі Pavon.kz-ке сілтеме жасап.
Қазақстанда ағзаларды трансплантациялауға арналған жалпы күту тізіміне сәйкес, бүгінгі таңда 2 799 адамға бүйрек, 122 – бауыр, 147 – жүрек, екі – өкпе қажет.
Сонымен қатар, жыл басынан бері елімізде тек 60 трансплантациялау операциясы жасалды. Оның ішінде тірі донордан ағза алу отасы да бар, бұл ретте көбінесе операцияға мұқтаж жандардың туыстары көмекке келеді. Осылайша, отыз алты адам жаңа бүйрек, 18-і - бауыр, екеуі - жүрек, өкпе және көз қарашығын алды.
Өлімнен кейінгі донорлыққа қатысты күрделі жағдай еліміздің барлық өңірлерінде қалыптасып келеді. Мәселен, Павлодар облысында 2019 жылы қайтыс болғаннан кейінгі донорлыққа бірде-бір адам келіспеген. 2020 жылы-тек біреуі. Сонымен қатар, облыста үш адам жүрек, төртеуі - бауыр, 99 - бүйрек трансплантациясын күтуде. Олардың арасында бес бала бар.
Дәрігерлердің айтуынша, өлімнен кейінгі донорлыққа марқұмның туыстары көбіне діни сенімдеріне байланысты келіспейді.
"Жыл басынан бері Қазақстанда қайтыс болғаннан кейін екі-ақ донор болды: бірі Павлодардан, екіншісі Нұр-Сұлтаннан", - деп атап өтті Павлодар аймақтық трансплантация жөніндегі үйлестіруші Дмитрий Потеребух.
Ал тәжірибе көрсеткендей, өлімнен кейінгі донорлық - көптеген адамдардың өмірін сақтап қалудың маңызды құралы. Мәселен, биылғы мамыр айында инсульттан қайтыс болған павлодарлық тұрғынның органдары трансплантацияға бірден мұқтаж бес науқастың өмірін сақтап қалды. Туыстарының келісімімен марқұмнан екі бүйрек, бауыр, жүрек және өкпе алынды.
"Күту парағында кезек жоқ. Себебі донорлар мен реципиенттер HLA жүйесі бойынша сәйкестікке зерттеуден өтеді. Бұл жерде органнан бас тартпау үшін антигендердің қаншалықты сәйкес келетіндігі маңызды рөл атқарады", - деп түсіндіреді Дмитрий Потеребух.
Донор қажет ететін жан
Бауыржан есімді жиырма төрт жасар павлодарлық (аты өзгертілген) төрт жыл бойы ағзасын ауыстыруды күтіп жүр. Жігітке бүйрек трансплантациясын жасау керек.
"Төрт жыл бойы мен ауруханаға гемодиализге (жедел және созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі кезінде бүйректен тыс қанды тазарту әдісі) аптасына үш рет төрт сағаттан келемін. Сонымен қатар, айына екі рет медициналық тексеруден өтіп, тестілеуден өтемін. Менің диагнозым-созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі. Мен ештеңе күтпеймін және ештеңеге үміттенбеймін. Бұл маған телефонның әр қоңырауына: "Бұл операцияға қатысты шығар" - деп елеңдемеуге көмектеседі", - дейді Бауыржан.
Жас кезінде жігіт спортпен шұғылданған: бокс және күрес, ол денсаулығына шағымданбаған. 2016 жылы ол кенеттен ауырып қалған: төсектен тұра алмады, бүкіл денесінде ісік пайда болды. Жедел жәрдем көлігінде жас жігіт ауруханаға түсіп, оған қорқынышты диагноз қойылды.
"Шынымды айтсам: мен өзімді шектемеймін. Гемодиализде жүрген адамдар үшін белгілі бір диета, белгілі бір талаптар бар. Бірақ мен позитивті ойлаймын - менің ойымша, бұл диеталардан гөрі маңызды", - дейді Бауыржан.
Павлодарлық азамат диагнозына және гемодиализден үнемі өту қажеттілігіне қарамастан, Қазақстанды проблемаларсыз саяхаттайтынын атап өтті, өйткені бұл процедура тегін және басқа қалаларда ұсынылады. Бірақ жігіт шетелге шыға алмайды.
" Жақсы тұрақты жұмысқа орналасу мүмкін емес, өйткені гемодиализге бару жиілігі бұған мүмкіндік бермейді. Көптеген физикалық күшке қарсы көрсетілімдер бар. Менің жағдайымда бұл оңайырақ - өзімді жақсы сезінемін. Кейбір адамдар процедурадан кейін бас ауруын, жүрек айнуы мен басқаларын бастан өткереді", - дейді Бауыржан.
Науқастарды гемодиализге ауруханаға арнайы тасымалдау арқылы жеткізеді. Олар өз денсаулығын қорғауға міндетті-кез-келген ауру қалпына келтірілмейтін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.
"Менің басты қорқынышым - өзім емес, жақындарым мен туыстарым . Олар мен үшін бүйрек доноры болуды бірнеше рет ұсынды, бірақ мен мүлдем бас тартамын. Біріншіден, мен бүйрек проблемасымен өмір сүрудің не екенін білемін, және оны басқаларға қаламаймын, екіншіден, олардың бүйрегі маған сәйкес келмеуі мүмкін. Менің ағзаларым трансплантациялауға жарамайды, бірақ болса, ойланбастан өлімнен кейінгі донорлыққа келісімге қол қояр едім. Гемодиализ процедурасына қатысқандардың арасында трансплантацияны күтпей-ақ қайтыс болғандар да бар", - дейді Бауыржан.
Дәрігерлердің айтуынша, гемодиализ Қазақстанның барлық азаматтары үшін, сондай-ақ оралмандар үшін тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі шеңберінде ақысыз қызмет.Бірақ бұл процедура барлық пациенттерге жарамайды. Гемодиализ жүйке жүйесінің ауыр аурулары, психикалық аурулар, қан айналымы жүйесінің аурулары, емделмейтін қатерлі ісіктер, алкоголизм, нашақорлық, белсенді қан кету кезінде жарамсыз.