"ЕвроХим" компаниясы жаңа кәсіпорын үшін Жамбыл облысы бекер таңдалмағанын айтты. Кеңес өкіметі кезінде де бұл аудан тыңайтқыштар өндіретін елдің негізгі базасы болған. Еліміздің оңтүстігінде құрамында фосфоры жоғары фосфоритті тау жыныстарының кен орындары бар.

Кеңес өкіметі кезінде дәл осы жерде химия өнеркәсібі, оның ішінде тыңайтқыш өндіру өнеркәсібі қарқынды дамыды. Сол кездегі облыс кәсіпорындарының өнімдері бүкіл Кеңес Одағына, соның ішінде Чехословакия, Венгрия, Польша, Болгарияға жөнелтіліп отырған. Қайта құрудан кейін осының барлығын ұмытуға тура келді. КСРО-ның ыдырауымен өндіріс тоқтап, Жаңатастағы тіршілік те тоқтады. Қала тез тарап кетті.

Жұмыссыздық салдарынан жергілікті тұрғындар Қазақстанның басқа аймақтарына кетті. 1990 жылдары Жаңатаста қаңырап қалған көшелер, қараусыз қалған көпқабатты үйлер, жарықсыз үйлердің жергілікті қарттардың әлі есінде. Ол уақытта қаланың қайта жанданатынына ешкім сенбеген.

Енді қазір мұның бәрі өткеннің еншісінде. Жаңатас қаласының әлеуметтік инфрақұрылымы "ЕвроХим" сияқты кәсіпорындар жұмыс істеген жылдар ішінде өзгерді. Қала бір күнде жанданған жоқ. Жылдан-жылға бірте-бірте қала мен облыстың келбеті өзгеріп, өңірдің инфрақұрылымы жаңарып отырды. Инвестордың белсенді үлесімен мектептер мен ауруханалар жөнделді, тұрғын үйлер, көпірлер, әлеуметтік-мәдени нысандар салынды.

Қала әкімдігі баспасөз қызметінің хабарлауынша, Жаңатас қаласында "ЕвроХим" қаржысына бес көпқабатты тұрғын үй, үш мектеп, орталық аурухана ғимараты мен мәдениет үйі күрделі жөндеуден, екі жол көпірі қайта жөндеуден өтті. Кәріз желілері және тазарту қондырғылары толығымен жаңартылды.

2012 жылдан бері компания аймақты және оның инфрақұрылымын дамытуға 27 миллион доллар жұмсады. "ЕвроХим" компаниясы инвестиция жасауды жалғастырады. 2037 жылға қарай инвестор жергілікті бюджетке тағы 40 миллион доллар аударуды жоспарлаған. Айта кетейік, бұл өңір халқының өмірін жақсартуға септігін тигізетін қаражат.

Бұдан бөлек, компания өз қаражаты есебінен заманауи үлгідегі жайлы пәтерлері бар жаңа "Химик" тұрғын үй кешенін салуды жоспарлап отыр. Мұндай шаралар жас отбасыларды, компания қызметкерлерін, сондай-ақ қолдауды қажет ететін жергілікті тұрғындарды баспанамен қамтамасыз етуге көмектеседі. Қала әкімдігінің мәліметінше, "ЕвроХим" жетім балаларға, мүгедек балаларға, аз қамтылған, көп балалы отбасылар мен зейнеткерлерге тұрақты түрде атаулы қолдау көрсетуде.

Әкімғшілік Жаңатаста салынып жатқан "ЕвроХим" химиялық кешенінің өңірдегі басқа өнеркәсіптік жобалардың арасында ауқымдылығымен ерекшеленетінін атап өтті. 2400 жұмыс орны бар бұл минералды тыңайтқыш өндірісі Еуразиядағы ең ірі химиялық кешендердің біріне айналады деп жоспарлануда.

Сарапшылар жобаның Қазақстанның ЖІӨ өсіміне қосатын үлесін жылына кемінде 2 млрд доллар деңгейінде деп болжап отыр.

Әкімдік кешеннің өңірдің дамуына қуатты экономикалық серпін беретініне сенімді. Кәсіпорын облысқа жыл сайын 30 млрд теңгеге жуық салық төлемдерін береді.

Қазіргі кезде өңірде жұмыс істеп тұрған "ЕвроХим" тау-кен кешенінде 550-ден астам адам жұмыс істейді. Кәсіпорын адамдарға қамқорлық жасайды, қызметкерлерді субсидияланған тамақпен қамтамасыз етеді, ерікті медициналық сақтандыру шарттарын жасайды, спортпен шұғылдануға, балаларға арналған санаторийлерге және жазғы лагерьлерге жолдама төлейді.

Өз үйін сатып алуды жоспарлағандар компанияның жеңілдетілген ипотекалық бағдарламасын пайдалана алады. Ал "ЕвроХим" 550 қызметкер отбасы үшін бастапқы жарнаны төлейді.

"Біздің тау-кен кәсіпорнында әлеуметтік қауіпсіздік пен болашаққа деген сенімді сезінеміз. Мен компанияға 2013 жылы бұрғылау-жару жұмыстарының жетекші маманы болып жұмысқа келгенімде, менің отбасыма компания мамандары үшін үйлерден үш бөлмелі пәтер берілді. Қазір балалар есейіп қалды, менің ұлым да "ЕвроХим" кәсіпорындарының бірінде жұмыс істейді. Ең бастысы, бұл жерде одан әрі перспективалар бар. Таяуда Жаңатас қаласында жаңа ауқымды кешен салу туралы келісімге қол қою рәсіміне қатыстым және біздің қызметкерлер де, жалпы қала тұрғындары да бұл жаңалықты өте жақсы қабылдады деп айта аламын. Олар қаладағы жақсы және жаңа мансаптық перспективалар үшін бұдан да үлкен өзгерістерді күтуде", – деді "ЕвроХим" Қазақстандағы бұрғылау-жару басқармасының бастығы, 3 және 2-дәрежелі еңбек сіңірген кенші Асқар Абдумоминов.

Облыс әкімдігі "ЕвроХим" кәсіпорындарының көмегімен өңірде жаңа теміржол жолдарын салуды көздеп отыр. "ЕвроХим" қазірдің өзінде "НҚ Қазақстан темір жолы" компаниясына қарасты кейбір қолданыстағы желілерді қалпына келтіруде. Мәселен, Жаңатас пен Шымкентті байланыстыратын темір жол күрделі жөндеуден өтіп, қайта салынды.

"ЕвроХим" компаниясының Жаңатас пен облыстағы әлеуметтік жобаларына қарағанда, бұл компания ұзақ уақыт бойы жұмыс істейді. Жаңатастың осы жылдар ішінде инвестор ретінде қалай өзгергенін байқамау мүмкін емес", – деді "Альтернативті зерттеулер" орталығының директоры Андрей Чеботарев.

Сарапшы Жамбыл облысының халық тығыз орналасқан және тарихи еңбек ресурстары мол аймақ екеніне, мұндағы жұмыссыздықтың жоғарылығы мен жалақының төмендігі халық тығыздығының объективті салдары болып отырғанына назар аударады.

Сонымен қатар, аймақта негізінен ауыл шаруашылығы экономикасы бар, ал ауыл шаруашылығы аз төлейді, сондықтан тұрғындардың таңдауы көп емес. Бірақ "ЕвроХим" сияқты ірі инвестор компаниялардың көмегімен өнеркәсіптің жандануы бұл көріністі біртіндеп өзгертуде. Жергілікті тұрғындардың өз үйінде лайықты, жақсы жалақы алатын жұмыстарды табу мүмкіндігі көбірек.

Компания жергілікті мамандарды дамытуға және оқытуға түбегейлі назар аударады. Нақты айтсақ, инвестор өңірдегі мамандандырылған техникалық білім беру жүйесін дамытуда ауқымды жұмыстар атқаруда. "ЕвроХим" компаниясының қолдауымен жаңатастық студенттер Ресейдің жетекші техникалық университеттеріне тегін оқуға түсуге мүмкіндік алды. Оқуды аяқтаған соң үздік түлектер компания кәсіпорындарына жұмысқа орналасады. Осы мүмкіндік аясында білім алған Орынбасар Айжан есімді ару қазір логистика бөлімінің жетекші маманы болды.

"Маған шетелде білім алуға мүмкіндік берілді. Содан кейін мені жұмысқа шақырды. Бұл менің болашағыма қосылған ең маңызды үлестердің бірі шығар", – деді Айжан.

Кәсіпорын басшылығының айтуынша, олар болашақ химиктердің "ЕвроХим" жобаларында жұмыс істеуге жастайынан дайын болуына мүдделі. Сондықтан компания тек жоғары оқу орындарында мамандар дайындап қана қоймай, Жамбыл облысындағы мектептер мен колледждердегі химия сабақтарына арнайы қосымша құрал-жабдықтарды енгізуге бастамашылық жасап, ұйымдастырып келеді.

"Біз "ЕвроХим" компаниясымен біраз жылдан бері бірге жұмыс істеп келеміз және одан әрі ынтымақтастыққа үміттенеміз. Жуырда бізге химиялық эксперименттерге арналған 500-ден астам зертханалық құрал-жабдықтар берілді. Біз оны студенттермен сабақта қолданамыз. Әсіресе, жастардың жетістігі қуантады, ондаған түлектеріміз кәсіпорынның жас мамандары ретінде еңбек етіп жүр", – деді Жаңатас көпсалалы колледжінің директоры Нұрландия Түйтебаева.

"ЕвроХим" компаниясының Жаңатас қаласын дамытуға жұмсаған инвестициясы өңірдің болашақта әлеуметтік-экономикалық дамғитынын көрсетеді. Бүгінде компанияның инвестициясы жергілікті халықтың өмірін жақсы жаққа қалай өзгертіп жатқанын көріп отырмыз. Қаланың тоқсаныншы және 2000-шы жылдардағы қаңырап қалған қалпына ешқашан қайта оралуға болмайды.

Талқылау