Сары құрлықтың басты додасында сарапқа салынған 30 бас жүлденің екеуі ғана біздің балуандарға бұйырды. Бұл ретте бұрымдылар арасында Жәмиля Бақбергенова теңдессіз деп танылса, еркін күресте Нұрқожа Қайпановтың шоқтығы биік болды. Ал грек-рим күресі шеберлерінің бірде-біреуі жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтерілуге жарамады. Stan.kz тілшісі осы жарысты бір апта бойы Sport+ арнасында тікелей эфирде комментаторлық қызмет атқарған спорт журналисті Ғалым Сүлейменмен сұхбаттасты.
- Ғалым аға, бозкілемге алғаш болып грек-рим күрес шеберлері шықты. Алайда балуандарымыз Амманда бір рет болсын әнұранымызды шырқата алмады. Классик жігіттеріміз көңіл-күйімізді түсірді. Бұған не дейсіз?

- Қазақстан құрамасы бұған дейін де Азиядадан алтынсыз қайтқан сәттері болған. Атап айтсақ, 2001 жылы 1 күміс пен 1 қоланы, 2007 жылы 2 күмісті, 2008 жылы – 2 күміс пен 1 қоланы, 2010 жылы 1 күміс пен 2 қола және 2019 жылы 1 күміс пен 6 қола медальді қанағат тұттық.
Таяу шығыста күш сынасқан 10 жерлесіміздің екеуі ғана ақтық сынға алқынбай жетті. Омар Сатаев (82 кг) пен Әлімхан Сыздықов (130 кг) финалда Иран балуандарына есе жіберді. Магомад Ибрагимов (77 кг) пен Шәміл Ожаев (87 кг) қола медальді қанағат тұтты. Осы орайда, есімі ең соңында аталған спортшы жайында әңгімелеуді жөн көріп отырмыз. Ожаевты Ресейден шақыртуды не қажеті болғанын түсіне алмадық. Соңғы кездері биік мінберлерден осы сала министрінен бастап, түрлі деңгейдегі басшылар тарапынан легионерлерден түбегейлі бас тарту қажеттігі жайында сан мәрте айтылды. Бірақ күрестің басы-қасында жүрген дөкейлер көпшіліктің пікіріне пысқырып та қарамады. Арзан жолмен абырой жиюды әдетке айналдырған бапкерсымақтар қайта-қайта келімсектердің "көмегіне" жүгінуде. Ал солардың Ресейден аттай қалап алдырған шешен балуаны Азия чемпионатында не бітірді? Деңгейі қола медаль алуға ғана жетті. Ондай "ерлік" ұлттық құрама сапында жүрген қазақтың кез-келген балуанының қолынан келеді.

- Әйелдер күресінің нәтижесі де көңіл көншітпейді. Жәмила Бақбергенованың алтын жүлдесі мен Зейнеп Баянованың қола жүлдесімен құрама жарысты аяқтады. Аруларымыздың нәтижесіне не дейсіз?

- Әйелдер күресінен өткен жарыстың алғашқы күні жанарымызбен жер шұқыдық. Бозкілемге шыққан бес бұрымдымыздың барлығы да жеңілістің кермек дәмін татты. Бір ғана белдесуде жеңіске жетіп, жартылай финалға жеткен Светлана Анкичева (50 кг) үшінші орын үшін сайыста сүрінді. Жұбаныш белдесуде бағы жанған Гүлдана Бекеш (59 кг) пен Ирина Казюлинадан (68 кг) да қайыр болмады. Ал тәжірибелері әбден толысқан Зүлфия Яхьярова (55 кг) мен Елмира Сыздықова (76 кг) тұсаукесер кездесулерінде тізе бүкті. Келесі күні Нилуфар Раймова (57 кг) "шу" дегеннен ұтылса, басқа қыздарымыз біразға "шапты". Солардың арасынан 72 кг салмақта күрескен Жәмилә Бақбергенова ғана жасындай жарқылдады. Финалда отандасымыз Юки Люді 4:1 есебімен жеңіп, төрт дүркін Азия чемпионы атанды. Сөйтіп, Бақбергенова аталған жарыста олжалаған алтын медальдардың саны бойынша Татьяна Аманжол және Гүзел Манюровамен теңесті. Бұл – балуандық өнерді серік еткен Қазақстанның бұрымдылары арасындағы ең үздік көрсеткіш!

- Бұл жарыста еркін күрес шеберлері бәрінен үздік өнер көрсетті. Тіпті, жалпы есепте Иран мен Жапониядан кейін үшінші орынды иеленді. Жігіттердің нәтижесі жайлы не айтасыз?

- Иорданияның бас шаһарында Қазақстанның 10 еркін күрес шебері күш сынасты. Алғашқы күні алтын медальдің сыңырын естімедік. Төрт өреніміздің арасынан 97 кг салмақтағы Ризабек Айтмұхан сурылып шықты. Финалда Ризабек арынды Араш Есидамен айқасты. Дәл осы жапон жігітінен осыдан екі жыл бұрын ол Астанада өткен Азия чемпионатының финалында ұтылған-ды. Осы жолы да жерлесіміздің оған әлі жетпеді. Өте сауатты тактика ұстанып, бәсекенің басынан аяғына дейін бір тыным таппаған Есида Алаш жұртын алтыннан айырды. Сөз орайы келгенде, еркін күрес шеберлері де келімсектердің "көмегіне" жүгінгенін айта кетейік. Олардың таңдауы Начын Кууларға түсті. 70 кг салмақта өз елімізде де жақсы балуандар жетерлік. Өзгелерді айтпағанда, Мейіржан Әшіров, Талғат Сырбаз, Санжар Досжановтың өзі неге тұрады. Тіптен, былтыр Тиранадағы әлем чемпионатында Нұрқожа Қайпанов дәл осы салмақта топ жарды емес пе. Десек те, "Ауыр қалса да, әдет қалмады". Сонау Тыва елінің астанасы – Қызылдан Начын есімді түсініксіздеу біреуді алдырдық. Ол сонау 2019 жылы Ресей мен Еуропа чемпионатында жүлде алған көрінеді. Бірақ содан бері бақандай алты жыл өтті. Оның үстіне, Куулар биыл жазда 30 жасқа толады. Олай болса, беретінін беріп болған ардагер балуанды Қазақстанға шақыртатындай басымызға не күн туды? Ресейлік легионер Амманда жүлдеге де іліге алмады. Бар-жоғы 13 балуан белдескен бәсекеде бесінші орынды қанағат тұтты. Ал құрлықтың деңгейдегі додада жеңіс тұғырына көтерілуге дәрежесі жетпейтіндерді біздің елге әкелуді не қажеті бар? Соны ойлаған біреу бар ма? Әлде осы саланың басы-қасында жүрген азаматтарға бәрбір ме?
Отандық еркін күрес шеберлері арасынан Нұрқожа Қайпановтың асқан шеберлігіне тәнті болдық. Былтыр ғана әлем чемпионы атанған спортшымыз Азияның үш дүркін жеңімпазы атанды. Жаңа салмаққа ауысқан Болат Сақаев финалда сүрінсе, тағы бір балуанымыз Азамат Дәулетбеков қолаға қол созды. Жалпы еркін күрестегі нәтижеміз жаман емес. Енді алдағы байрақты бәсекелерге федерациядағы басшылар мен бапкерлер штабы нәтижеден дұрыс шешім шығарады деп үміттенеміз.
- Сұхбатыңызға көп рахмет!

Талқылау