"Мобильді аударымдар тексеріледі, айыппұлдар қоғамдық жұмыстарға алмастырылады": Қазақстанда 1 қыркүйектен бастап не өзгереді

Фото: Stan.kz

Қазақстанда 1 қыркүйектен бастап айыппұлдар қоғамдық жұмыстармен алмастырылады. Оған сәйкес тәртіпті бұзып, көпшіліктің мазасын алғандар 20 сағаттан 80 сағатқа дейінгі қара жұмысқа жегіледі. Сондай-ақ студенттердің шәкіртақысы 52 мың теңге болады. Stan.kz ақпарат агенттігі осы айда тағы қандай маңызды өзгерістер болатынын толығырақ қамтыды.

Енді көше тәртібін бұзғандар қоғамдық жұмысқа тартылады

1 қыркүйектен бастап Қазақстанда әкімшілік жаза түрінің жаңа формасы – қоғамдық жұмыстар енгізіледі. Түзетулерге сәйкес, қоғамдық жұмыстар Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 9-бабына сәйкес тағайындалуы мүмкін. 

Олардың қатарында: 

– Отбасындағы құқыққа қайшы әрекеттер (73-бап);

– Ұсақ бұзақылық (434-бап);

– Қоғамдық орындарды ластау (434-2-бап);

– Әдейі жалған түрде жедел қызметтерді шақыру (438-бап, 2-бөлік);

– Қоғамдық орындарда ішімдік ішу және мас күйінде жүру (440-бап, 3-бөлік);

– Полиция қызметкерлерінің заңды талаптарына бағынбау (443-бап, 2-бөлік);

– Қоғамдық орындарда тиісу (449-бап, 2-бөлік);

– Арнайы көлікке жол бермеу (598-бап, 2-бөлік);

– Жаяу жүргіншілердің жол жүру ережесін жүйелі түрде бұзуы (615-бап, 4-бөлік).

Жазаның орындалуын жергілікті атқарушы органдар бақылайды. Ал тағайындалған жұмыстардан жалтарғандар Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 669-бабына сәйкес, бөлек жауапкершілікке тартылады.

Билік өкілдерінің айтуынша, қоғамдық жұмыстарды енгізу құқық бұзушылық деңгейін төмендетуге, азаматтардың тәртібін арттыруға және қоғамдық тәртіп пен экологияға жауапкершілікті көзқарас қалыптастыруға бағытталған.

Фото: freepik.com

Президенттің жолдауы

8 қыркүйекте Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауын жасайды.

Зейнетақы тағайындау автоматтандырылады

1 қыркүйектен бастап зейнет жасына жеткен кезде төлемдер өтініш бермей-ақ автоматты түрде тағайындалады. Барлық деректерді "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы мен БЖЗҚ тексереді.

Сонымен қатар:

• зейнетақы жарналарын ұстап қалу тәртібі жеңілдетіледі;

• кейбір кірістерден, оның ішінде мүгедектігі бар адамдардың табысынан жарналар ұсталып қалмайды;

• қайтыс болған адамның туыстарына жерлеу рәсіміне бір реттік төлем қарастырылады;

• егер шотта ең төменгі зейнетақы мөлшерінен аз қаражат болса, оның қалдығы отбасыға толық беріледі.

Студенттердің шәкіртақысы 52 мың теңге болады

Ғылым және жоғары білім вице-министрі Гүлзат Көбенова жалпы стипендия мөлшері 2020 жылмен салыстырғанда екі есе өскенін айтты. Осылайша ол 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап бакалавриат студенттеріне – 52 372 теңге, педагогикалық мамандықтар студенттеріне – 84 000 теңге стипендия берілетінін айтты. Ал магистранттарға – 117 098 теңге, докторанттарға – 262 500 теңге стипендия төленеді екен. 

Оның айтуынша, биыл мемлекеттік білім гранттарының конкурсына 113 мыңға жуық өтінім берілген. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 9 мыңға артық. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар кадрларды даярлауға 93 232 грант бөлінген. Оның ішінде 77 мыңнан астамы жоғары білімге арналған. 

Колледждерде жұмысшы мамандықтары тегін болады

Енді елімізде 9-сыныпты тәмамдаған оқушылар сұранысқа ие жұмысшы мамандықтары бойынша кәсіби-техникалық колледждерде тегін білім ала алады. Бұл шешім жастарды қолдауға және экономиканы жаңа кадрлармен қамтамасыз етуге бағытталған.

Қазір Қазақстанда 772 колледж жұмыс істейді. Онда 565 мыңнан астам студент білім алып жатыр. 500-ден астам кәсіпорын оқу орындарына көмек көрсетіп отыр. Алдағы уақытта олардың санын 4 мыңға дейін жеткізу жоспарланған.

Мектептер мен балабақшаларда жаңа сабақ енгізіледі

1 қыркүйектен бастап еліміздің барлық білім беру ұйымдарында жеке қауіпсіздік сабақтары қайта басталады. Бұл сабақтар балалардың түрлі өмірлік жағдайларда дұрыс әрекет етуге қажет практикалық дағдыларын қалыптастыруға және жеке қауіпсіздікке жауапкершілікпен қарауын дамытуға бағытталған. 

Сабақтар балабақшалардан бастап колледждерге дейін білім берудің барлық деңгейін қамтиды. Әр жас ерекшелігіне сәйкес бөлек блок әзірленген:

– балабақша жедел қызмет нөмірлерін білу, ойын және демалыс алаңдарындағы қауіпсіздік ережелері;

– бастауыш сыныптар судағы және мұздағы қауіпсіздік, бейтаныс адамдармен кездескенде өзін ұстау, қаңғыбас иттерден қорғану;

– орта буын сыныптары буллинг пен кибербуллинг, қауіпті интернет-әуестенулер, бейтаныстардың ұсыныстарынан бас тарту, өз іс-әрекетіне жауапкершілікті қалыптастыру;

– жоғары сыныптар мен колледждер қаржылық сауат, алаяқтардан қорғану, онлайн ойындардағы тәуекелдер, еңбек қауіпсіздігі, өз құқықтары мен міндеттерін білу, жеке әрекеттері үшін жауапкершілік.
 
Сабақтар әр аптада сынып сағаты аясында 10 минуттан өткізіледі және тақырыптар жылына үш рет қайталанады.
 
Бағдарламаны іске асыру барысында үш кезеңді мониторинг жүргізілді. Оның ішінде педагогтер мен психологтарға арналған кеңестер мен вебинарлар ұйымдастырылды, сондай-ақ полиция, ТЖМ және денсаулық сақтау өкілдері тартылды. Анкета алу, жобалар, бейнероликтер және өзге де интерактивті әдістер қолданылды.

Фото: ferra.ru

Мектеп бағдарламаларына жасанды интеллект енгізіледі

Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев жаңа оқу жылынан бастап білім беру процесіне жасанды интеллект элементтері кезең-кезеңімен енгізілетінін мәлімдеді.

Жасанды зиятты енгізу алдымен "Цифрлық сауаттылық" пен "Информатика" пәндерінен басталады. Бұл бағытта орта білім беру жүйесінде жасанды интеллектіні қолданудың этикалық стандарттары бекітілген.

Оқушылар үшін Day of AI онлайн курстары, ал мұғалімдер үшін біліктілікті арттыру курстары дайындалған.

Министрліктің мәліметінше, 1 қыркүйек күні 4,1 миллион оқушы мектеп партасына отырады, олардың қатарында 341 мың бірінші сынып оқушысы және 232 мың 11-сынып түлегі бар.

Елімізде мектептерде қант пен тұз тұтыну азайтылады

Қазақстан мектептерінде 1 қыркүйектен бастап тамақтанудың жаңа стандарты енгізіледі. 

Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова тамақтанудың жаңа стандарты мен көп нұсқалы үлгілік перспективалық мәзірді ұсынды. Бұл білім беру ұйымдарында енгізілетін салауатты диета бойынша халықаралық ұсынымдарға сәйкес әзірленген.

Министрдің сөзінше, тамақтанудың жаңа стандарты дұрыс тамақтануға бағытталған. Атап айтқанда семіздік, қант диабеті, жүрек-қан тамырлары және басқа аурулардың даму қаупін азайту мақсатында қантты 3,6 есе, тұзды 5 есеге дейін азайтуды көздейді.

Министрдің айтуынша, бұл норма инфекциялық емес ауруларды, балалардағы семіздікті 15%-ға дейін, қант диабетін 20%, артериялық гипертензияны 18%-ға дейін және басқа да созылмалы ауруларды 15%-ға дейін азайтуға ықпал етеді.

Осылайша тамақтану стандартында асхана блоктары жоқ шағын жинақталған мектептер үшін мәзір көзделген. Алғаш рет мектеп тағамдарын бағалауға мүмкіндік беретін жеуге жарамсыздық индексі ұғымы енгізілді. Тамақтанудың жаңа стандарты білім беру объектілері мен мектепке дейінгі балалар объектілеріне қолданылады.

Мобильді аударымдарды тексерудің жаңа ережелері күшіне енеді

Биыл үш айға 1 миллион теңгеден астам шекті мөлшерлеме енгізіледі.

Мемлекеттік кірістер комитеті өкілдерінің түсіндіруінше, егер бір адамның банк шотына 3 ай ішінде әртүрлі жөнелтушіден 100-ден астам аударым түссе, бұл кәсіпкерлік қызметтен түскен кіріс болып есептеледі.

Бұл ретте 100 түрлі адамнан түсетін сома ең төменгі жалақының 12 еселенген мөлшерінен асуға тиіс. 2025 жылы ең төменгі жалақы – 85 мың теңге. Осылайша, биыл бұл сома 1 020 000 теңге болмақ.

Мемлекеттік кірістер комитетінің мәліметінше, банктер белгілі бір уақыт аралығында мобильді аударымдар саны мен мөлшері белгіленген өлшемнен асып кеткен тұлғалар туралы мәліметтерді мемлекеттік кірістер органдарына жібереді.

Осыдан кейін салық органдары келіп түскен мәліметтерге талдау жасайды. Осылайша мобильді аударымдарды бақылау жоғарыда аталған талаптарға сәйкес келмейтін тұлғаларға әсер етпейді.

Кәсіпкерлік қызмет белгілері анықталған жағдайда, мемлекеттік кірістер органдары жеке тұлғаға анықталған бұзушылықтарды жою туралы ескертпе жібереді. Ескертпені орындауға оны алған күннің ертесінен бастап 30 жұмыс күні беріледі. Ескертпе орындалмаған немесе ішінара орындалған жағдайда, салық органы тақырыптық салық тексеруін тағайындайды.

Фото: Stan.kz

Мемлекеттік қызметкерлер 15 қыркүйекке дейін Aitu ұлттық мессенджеріне көшуге міндеттелді

AITU ұлттық мессенджерін кең ауқымда енгізу мәселесі алдын ала қаралды. Оның пилоттық жұмысы цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінде көрсетілді. Енді аталған қызмет мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор ұйымдарының барлығына енгізіледі.

Осы жылдың 15 қыркүйегіне дейін мемлекеттік органдар қызметкерлерінің AITU ұлттық мессенджеріне көшуге тиіс.

Сонымен қатар Smart Data Ukimet бойынша мемлекеттік деректерді біріктіру бойынша жұмыстарды аяқтау мерзімдері анықталды. Жаңа хэштеу әдісін қолданатын интеграция биылғы 1 қыркүйекте аяқталуы керек. Ал барлық деректер осы жылдың 1 желтоқсанына дейін платформаға берілуі тиіс. 

Фото: Stan.kz

Енді тұрғын үй иелері баспананы күтіп ұстау ақысын үшке бөліп төлейді

15 қыркүйектен бастап әрбір меншік иесі ағымдағы, жинақтаушы және мақсатты төлемдерге ақша жинайды. Оның бірі үйді жалпы күтіп ұстауға, екіншісі күрделі жөндеуге, ал үшіншісі күтпеген шығындарға жұмсалмақ. Негізі тұрғындардың көбі бұған дейін бұл шаруа үшін тек бір төлем жасайтын. Енді ол үшке бөлінеді. 

Бұдан былай көппәтерлі тұрғын үйдегі баспана, қойма мен көлік тұрағы бар адамдар стандартты "үйді күтіп-ұстау" төлемінің орнына ағымдағы, жинақтаушы, мақсатты деген үш түрлі жарна төлейді. Оның екеуі міндетті болмақ. 

Ағымдағы дегені ай сайынғы шығындарға, жинақ шоты күрделі жөндеуге арналады. Ал мақсатты жарна тұрғындардың қалауына қарай ашылады және жоспарланбаған шығындарға жұмсалады. Төлемдердің мөлшері пәтердің ауданына, тұраққа немесе қоймаға тікелей байланысты. 

Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу тәртібі өзгереді

15 қыркүйектен бастап жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуге міндетті тұлғалар қатарына:

– тұрақты түрде жалдамалы еңбекті пайдаланатын жеке адамдар,

– кәсіпкерлік қызметтен табысы 360 айлық есептік көрсеткіштен асатын азаматтар (шамамен 1,4 миллион теңгеден жоғары – Digital Business ескертпесі) енгізіледі.

Қазір 1 АЕК 3 932 теңге.

Бұған дейін міндетті тіркеуге табысы 12 ең төменгі жалақыдан асатын кәсіпкерлер жатқызылатын. Ал ең төменгі жалақы мөлшері – 1,02 миллион теңге.

Қыркүйектің соңынан бастап дүкендерде ескі 5000 теңгелік қағаз ақшаны қабылдамайды

Қазақстандықтар ескі 5000 теңгелік қағаз ақшаны жаңа банкноттар шыққаннан кейін кез келген уақытта айырбастай алады. 

Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов алаңдауға себеп жоғын айтты. Оның сөзінше, купюра айналымнан бірден алын тасталмайды. Ол кезең-кезеңімен айналымнан шығады. Яғни, банктер оларды жеке және заңды тұлғалардан қабылдап, барлық облыстық филиалдардағы қоймаларға өткізеді. Бір немесе екі, үш жылдан кейін болсын, ескі 5000 теңгелік қағаз ақшалары барлар Ұлттық банктің облыстық филиалына келіп, сол номинал бойынша тапсыра алады.

Фото: Ұлттық банк

Банк ескі банкноттарды қабылдап, орнына жаңасын береді.

2025 жылдың 24 қыркүйегіне дейін 2011 жылғы үлгідегі 5000 теңгелік банкноттар заңды төлем құралы болып қала береді. Ал дүкендер оларды қабылдауға міндетті. Параллель айналым кезеңі аяқталған соң банктер мен “Қазпошта” үш жылғы ескі үлгідегі купюраларды жаңаға айырбастайды. Ал Ұлттық банк филиалдары – мерзімсіз қабылдайды.

Жаңа iPhone 17 таныстырылмақ

Әлемдегі ең танымал смартфондардың бірі саналатын жаңа iPhone 17 топтамасының тұсаукесері қыркүйектің алғашқы онкүндігінде өтуі мүмкін. Нақтырақ айтсақ, Apple бірден төрт үлгіні таныстырмақ: стандартты iPhone 17, iPhone 17 Air (ол Plus моделін алмастырады), сондай-ақ ең озық iPhone 17 Pro және iPhone 17 Pro Max.

Модельге байланысты бастапқы баға 799 доллардан (шамамен 430 мың теңге) 1249 долларға (шамамен 672 мың теңге) дейін болады деп болжануда.

Алдын ала болжам бойынша, жаңа айфондардың әлемдік сатылымы 19 қыркүйекте басталады.