Тиімді депозитті қалай таңдау керек: Қарапайым түрде түсіндіреміз

Бағалар өсіп, валюта бағамы құбылып тұрған кезде көпшілік жинағын қалай сақтап, қаржысын қалай қауіпсіз етуге болатынын қайта ойлай бастады. Осындай жағдайда қазақстандықтардың басым бөлігі үшін ең түсінікті әрі қолжетімді құрал – банк депозиттері. Ұлттық банк желтоқсанға арналған базалық мөлшерлемені 18% деңгейінде бекіткеннен кейін, банктер де жоғары бәсекелестік ортада клиент тарту үшін жоғары пайыздық мөлшерлемелер ұсынуға кірісті.

Қазіргі кезде банктер қандай депозиттер ұсынады

Мысалы, Еуразиялық банк 13 ай мерзімге арналған "Turbo Deposit" депозитін ұсынды. Оның номиналды мөлшерлемесі – 14,76%, ал жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі  – 15,9%. Қазіргі нарық жағдайында бұл – сыйақы мөлшері бекітілген және қаражатты алу мен толықтыру мүмкіндігі бар депозиттер арасындағы ең тиімді ұсыныстардың бірі. Көрсетілген мөлшерлеме бойынша депозитті жаңа салымшылар да, банк карталарына жалақы алатын клиенттер де аша алады.

Мұндай депозиттің тартымдылығы неде:

• мөлшерлеме бүкіл мерзім бойы бекітілген – банк оны төмендетуге құқылы емес;
• пайыздар күн сайын есептеліп, депозит сомасына қосылады. Бұл күрделі пайыздың әсерін күшейтеді;
• депозитті толықтыруға және бөлігін алуға болады әрі бұл есептелген пайыздардың жойылуына немесе жоғалуына әкелмейді;
• оны 1 000 теңгеден бастап ашуға болады;
• Ең жоғары мөлшерлеме тек банк бөлімшесінде рәсімдегенде қолжетімді, ал кейіннен депозитті онлайн басқаруға болады.

Неліктен бекітілген мөлшерлеме маңызды

Егер болашақта Ұлттық банк базалық мөлшерлемені төмендету туралы шешім қабылдаса, ауыспалы пайызбен есептелетін депозиттердің кірісі автоматты түрде азаяды. Ал бекітілген мөлшерлемелі депозиттерде бұл тәуекел жоқ: клиент реттеуші әрекетіне қарамастан алдын ала белгілі кіріс алады.

Дегенмен мөлшерлеме – тек бір ғана фактор. Депозитті таңдағанда мынадай да аспектілерді ескеру маңызды:

• пайыздардың есептелу жиілігі;
• комиссиялардың бар-жоғы;
• мерзімінен бұрын алу мүмкіндігі және оның салдары;
• депозитті толықтыру шарттары;
• минималды сома талаптары;
• клиенттің статусы (жаңа, жалақы алушы, премиум клиент және т.б.).

Нені таңдау керек: Бекітілген бе немесе ауыспалы пайызбен депозит пе

Егер сіздің мақсатыңыз қазір жоғары кірісті бекітіп, бюджетті нақты жоспарлау болса, ұзақ мерзімді бекітілген депозит ең тиімді шешім болады. Базалық мөлшерлеменің қозғалысын дәл болжау қиын. Реттеушінің шешіміне бір уақытта инфляция, сыртқы экономикалық факторлар, шикізат нарығындағы жағдай, теңге бағамының динамикасы және несие нарығының ахуалы әсер етеді.

Еуразиялық банктің Кредиттік емес өнімдерін дамыту басқармасының атқарушы директоры Александр Попов былай деп атап өтті:

 "Мүмкін болатын өзгерістер жағдайында бекітілген мөлшерлеме салымшы үшін “тұғыр” сияқты болады. Ол кірістің болжамдылығын қамтамасыз етеді. Әсіресе депозитке күнделікті капитализация мен қаражатқа еркін қолжетімділік сияқты мүмкіндіктер қосылса, ол салымшыға жоғары кіріс береді. Сондай-ақ, бұл икемділік пен ұзақ мерзімділік сияқты сирек кездесетін қасиеттердің үйлесімін қамтамасыз етеді." 

Оның айтуынша, шоттағы қозғалысқа қарамастан пайыздарды сақтай алу мүмкіндігі мұндай өнімдерді жеке тұлғалар үшін түсінікті және ыңғайлы етеді.

Неліктен күнделікті капитализация маңызды 

Пайыздарды күн сайын есептеу салымшыға жинақталған соманы тезірек арттыруға мүмкіндік береді. Әр күн сайын пайыздар бұрынғыдан ұлғайған жаңа сомаға есептеледі. Міне, күрделі пайыздың әсері деген де осы.

Ұзақ мерзімді депозиттер үшін (мысалы, бір жылдан астам мерзімге) ай сайынғы және күнделікті капитализация арасындағы айырмашылық елеулі болады. Пайыздарды күн сайын есептеу клиенттің қаражатының тез көбейуіне ықпал етеді. Өйткені пайыздар ертеңгі күннен бастап қосылып жұмыс істей бастайды. Бұл ерекшелік әсіресе клиент өз депозитін үнемі толықтырса байқалады, өйткені бұл жинақтың өсуін барынша жылдамдатады.

Негізгі қағида – депозитті өз мақсаттарыңызға сай таңдау

Егер қаражат "күтпеген жағдайларға" қажет болып қалса, ұзақ мерзімді және икемді депозиттерге басымдық берген жөн. Олардың негізгі артықшылығы – пайыздарды жоғалтпай, қаражатты толық немесе бөліп алу мүмкіндігінде. Бұл, әсіресе, қаржылық қорды қалыптастырып, оны сақтау кезінде маңызды. Депозитті дұрыс таңдау – жарнамадан ең жоғары сан мен пайданы іздеу емес, өнімнің шарттарының сіздің мақсатыңызға, тәуекелдеріңіз бен қаражатты пайдалану мерзіміне қалай сәйкес келетінін түсіну.

ҚР қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі берген 2020 жылғы 3 ақпандағы № 1.2.68/242/40 лицензиясы