Ташкентте Орталық Азия елдері мен Корея парламентарийлері әлеуметтік әділдік мәселесін талқылады

Мәжіліс төрағасы Ерлан Қошанов бастаған Қазақстан Парламентінің делегациясы Ташкент қаласында Орталық Азия мемлекеттері және Корея Республикасының парламенттері спикерлерінің үшінші кездесуіне қатысты. 2023 жылдан бері жыл сайын өткізіліп келе жатқан іс-шара парламентаралық диалог пен Орталық Азия елдері арасындағы өзара іс-әрекетті нығайтудың тиімді алаңына айналып отыр.

"Адами қадір-қасиет, әлеуметтік әділдік пен қоршаған ортаны қорғау жолындағы ынтымақтастық" тақырыбында өткен пленарлық сессияда сөз сөйлеген Мәжіліс төрағасы ұсынылған күн тәртібінің өзектілігін атап өтті.

“Бүгінгі кездесудің тақырыбы – Қазақстан үшін өте жақын әрі маңызды. Адами қадір-қасиет, әлеуметтік әділдік пен қоршаған ортаны қорғау елімізде іске асып жатқан реформалармен толық үндесіп, біте-қайнасып жатыр. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың әр бастамасының негізінде осы мызғымас принциптер тұр. Әділеттілік идеясы – ұлттық идеологиямызға айналды. Өз кезегінде, бұл қағидалар – аймағымыздағы, тіпті әлемдегі  тұрақты даму мен қауіпсіздіктің кепілі. Сондықтан бұл кездесу "Орталық Азия – Корея Республикасы" форумының күн тәртібін жаңа маңызды бағыттарымен кеңейте түсті”, – деді Ерлан Қошанов.

Мәжіліс спикерінің пікірінше, адамның қадір-қасиетіне құрметпен қарау – Ұлы Жібек жолы бойындағы халықтарымызға ежелден тән қасиет. Орталық Азия өзге халықтардың мәдениетіне, дініне және дәстүріне гуманизммен қарап, ашықтықтың үлгісін көрсетіп келеді. Тарихтағы ең тауқыметті кезеңдерде бұл жерге тұтас этностар жер аударылды. Соның ішінде шамамен 80 жыл бұрын корей халқы пана тапты.

Қазіргі алмағайып заманда осы қасиеттерді сақтап, оны келер ұрпақтың бойына сіңіру қажет. Сонда ғана олар кибербуллинг, құмар ойындар мен нашақорлық сияқты кеселдерге бірге төтеп бере алады. Қазақстан Президенті Орталық Азияның ең маңызды және ең құнды ресурсы білімді жас ұрпақ екенін талай рет атап өтті. Сондықтан жас буынға ерекше көңіл бөліп, ғылым, білім және мәдениет салаларындағы ынтымақтастықты кеңейту арқылы олардың дамуына барлық жағдай жасау керек. Мысал ретінде Қызылорда қаласында ашылған Сеул ұлттық ғылым және технология университетінің Жасанды интеллект институты мен Түркістан қаласында ашылған Усонг университетінің филиалын айтуға болады. Ол тұтас Орталық Азия жастары үшін жаңа мүмкіндіктерге жол ашады.

Әлеуметтік әділдік туралы айта келе, Ерлан Қошанов бұл Қазақстанның мемлекеттік саясатының негізгі қағидаты екеніне назар аударды. Аталған принцип заңнамалық деңгейде барлық азамат үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету, халықтың әл-ауқатын арттыру арқылы кезең-кезеңімен жүзеге асырылуда. Сондай-ақ ол әлеуметтік маңызы бар барлық салада, соның ішінде Корея әлемде көшбасшы болып саналатын денсаулық сақтау мен фармацевтика бағыттарында тәжірибе алмасуды кеңейтуге және ынтымақтастықты тереңдетуге шақырды.
Мәжіліс төрағасы өз баяндамасында цифрландыру мен жасанды интеллект мәселелеріне де ерекше көңіл бөлді. Ол форумға қатысушыларға Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстанды үш жыл ішінде цифрлық мемлекетке айналдыру жөніндегі стратегиялық мақсаты туралы айтып, соған жетуге бағытталған ауқымды бағдарлама жайлы мәлімет берді. Атап айтқанда, Жасанды интеллект туралы заң қабылданды, Цифрлық кодекс бойынша жұмыс аяқталуға жақын. Халықаралық жасанды интеллект орталығы ашылып, Орталық Азиядағы ең қуатты суперкомпьютер іске қосылды. Бұл корейлік әріптестермен бірлесіп жұмыс істеуге жақсы негіз болып отыр. Ерлан Қошанов форумға қатысушыларды Біріккен Ұлттар Ұйымының Азия және Тынық мұхиты үшін Экономикалық және әлеуметтік комиссиясы аясында Тұрақты даму үшін цифрлық шешімдер орталығын құру жөнінде Қазақстанның бастамасын қолдауға шақырды. 

Мәжіліс спикері экологиялық күн тәртібінің маңыздылығына тоқталып, өңірдегі бірқатар өзекті сын-қатерді ортаға салды. Олардың қатарында Каспий теңізі деңгейінің төмендеуі, Аралдың тартылуы салдары және су ресурстарының тапшылығы бар. 

Бұл орайда Мәжіліс төрағасы парламенттер арасындағы экология мәселелері бойынша өзара байланысты күшейтіп, бірлескен ғылыми зерттеулерді көбейту қажеттігін атап өтті. Корей ғалымдарының қатысуымен жүзеге асырылған Арал теңізінің құрғаған түбіне сексеуіл отырғызу – үлгі боларлық жобаның бірі. Сондай-ақ Кореяның теңіз ормандарын құру тәжірибесі де үлкен қызығушылық тудырады.

Мәжіліс спикері әріптестерін 2026 жылы Астанада жоспарланып отырған Өңірлік экологиялық саммитте қоршаған ортаны қорғау мәселелеріне жаңа әрі батыл шешімдер ұсынуға шақырды.

Осы ретте БҰҰ аясындағы Халықаралық су ұйымының қызметі үшін де жаңа көкжиектерге жол ашылады. Аталған ұйымды құру идеясын Қазақстан Президенті жуырда ғана Ашхабадта өткен халықаралық форумда көтерген болатын.

Ерлан Қошанов Қазақстан мен Өзбекстанда атом электр стансаларын салудың басталуына байланысты ашылып жатқан жаңа экологиялық перспективаларға егжей-тегжейлі тоқталды. Бұл стансалар таза энергия алу мен "жасыл" технологияларды дамытудың сенімді көзіне айналады, зиянды шығарындыларды едәуір азайтып, өңірдің энергетикалық дербестігін нығайтады. Сондай-ақ Палата спикері экологиялық мәдениетті қоғам санасына сіңіруге арналған отандық тәжірибе – "Таза Қазақстан" қозғалысын да тілге тиек етті.
 
Ерлан Қошанов Орталық Азия елдері мен Оңтүстік Корея арасындағы сауда-экономикалық қатынастардың оң қарқынын атап өтіп, сирек кездесетін металдар өндіру мен қайта өңдеуде, ауыл шаруашылығы, көлік пен логистика салаларында әріптестікті кеңейтуге зор мүмкіндіктер бар екеніне мән берді. 

Форумның күн тәртібін әрі қарай талқылау экономикалық ынтымақтастық, цифрлық трансформация және өнеркәсіп мәселелеріне, сондай-ақ орнықты дамуды қамтамасыз ету мен қоршаған ортаны қорғауға арналған екі панельдік сессия аясында жалғасты. Бұдан бөлек, форумға қатысушы елдердің парламенттеріндегі талдау орталықтары мен ғылыми қауымдастықтардың өкілдерінің кездесуі өтті. Іс-шара қорытындысы бойынша парламентарийлер Бірлескен декларация қабылдады. 

Форум аясында Ерлан Қошанов Корея Республикасы Ұлттық Ассамблеясының төрағасы У Вон Шикпен, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі Сенатының төрайымы Танзила Нарбаевамен және Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисі Заң шығару палатасының спикері Нуриддин Исмоиловпен парламентаралық ынтымақтастық мәселелерін талқылады. 

Сонымен бірге форумға қатысушылар Ташкенттегі Ислам өркениеті орталығына барды. 

Орталық Азия мемлекеттері және Корея Республикасының парламенттері спикерлерінің төртінші кездесуін 2026 жылы Қазақстанда өткізу жоспарланып отыр.