Фото: Ru.freepik.com
Қазақстанның Денсаулық сақтау министрлігі әлеуметтік маңызы бар аурулардың жаңартылған тізімін бекітті. Елімізде кең таралаған қан диабеті мен балалар церебалды сал ауруының тізімнен шығып қалған қазақстандықтардың ашуын туғызды. Енді олар осы уақытқа деін тегін алып келген медициналық көмектен қағыламыз ба деп алаңдайды. Бұл туралы Stan.kz ақпарата агенттігі хабарлайды.
6 қарашада Денсаулық сақтау министрлігі “Әлеуметтік маңызы бар аурулар тізбесін бекіту туралы” бұйрыққа енгізілген өзгерістерді жариялады. Құжат 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді.
Осы күннен бастап әлеуметтік маңызы бар аурулар тізіміне төрт ауру тобы енбей қалады:
- Қант диабеті,
- БЦС (балалар церебалды сал ауруы),
- Ревматизм;
- Дәнекер тінінің жүйелі зақымданулары (мысалы, жүйелі қызыл жегі, жүйелі склеродермия, дерматомиозит және Шегрен синдромы).
Оның орнына тізімге инсульт (аурудан кейінгі бірінші жыл ішінде) және эпилепсия енгізілді.
Наразылық білдіргендер аталған диагноздан емделіп, ай сайын дәрі-дәрмек пен ем-домға шығындалатындарын жеткізді. Осы уақытқа дейін диабет бойынша мүгедектік берілген науқастардың өзі айына 100 мың шамасында шығындалады. Олардың бірі Нұргүл Шакирова. Нұргүлге дәрігерлер 9 жасындп 1 типті қант диабеті деген диагнозын қойған.
“Сол кезде мен бір уақытта тұмаумен ауырып жүріп, қатты стрессте болдым. Мұның салдары диабеттің асқынуына және дамуына себеп болды. Мен осы уақытқа дейін тегін дәрі-дәрмек алып келдім: екі түрдегі инсулин, біріншісі, қысқа уақытқа әсер ететін, тамақ ішер алдында қолданылады, екіншісі, қантты тұрақты деңгейде ұстап тұратын әсері ұзаққа жететін инсулин. Сондай-ақ бала кезімде мен “Ана мен бала” госпиталінде стационарлық ем қабылдап, диабетпен қалай өмір сүруді үйрендім. Сол жерде диабет мектебінен өтіп, бұл аурудың не екенін, нан бірліктерін қалай есептеу керегін, инсулин дозасын дұрыс қабылдауды үйрендім”, – дейді кейіпкеріміз.
24 жастағы қазақстандың 2012 жылдан бері мен мүгедектер қатарында.
“Қазір 3-топтағы мүгедекпін, бұл мерзімсіз. Мүгедектіктің арқасында мен әлі де дәрі-дәрмекті тегін аламын және әлеуметтік жәрдемақы аламын. Сондай-ақ жыл сайын профилактика үшін мақсатында шипажайға бара аламын. Қазір мен тек креон дәрісін ай сайын 70–90 мың теңгеге сатып аламын. Менде диабеттің асқынған ауыр түрі болғандықтан, яғни, диабеттік энтеропатия үшін қабылдаймын. Креон тегін берілмейді, өйткені қымбат дәрі. Диабетпен ауыратын науқасқа креоннан басқа да қажет көптеген дәрі-дәрмектер мен құралдар бар. Атап айтқанда, глюкометр, глюкометрге арналған тест-жолақтар, инсулиннің екі түрі, шприц-қаламсапқа арналған ине, несептегі кетондарды анықтайтын тест-жолақтар. Көптеген диабет диагнозы бар науқастарда қалқанша безбен де қиындықтар болады. Сондықтан йод немесе эутирокс қабылдау қажет. Креон мен қалқанша безіне арналған дәрілерді есепке алмасақ, барлық дәрі-дәрмек пен қажетті құралдарға ай сайын шамамен 70-90 мың теңге жұмсаймын”, – дейді Нұргүл Шакирова.
Айтуынша, дәрі дәрмек қана емес, инсулиндік сорғы пайдаланатын науқастар да бар. Олардың шығын тіпті көп дейді ол.
“Өйткені олар қымбат тұрады. ал мен оны қолданбаймын. Инсулиндік сорғының құны 1-3 миллион теңгенің аралығында. Ал оның ай сайынғы шығын материалдары науқастың инсулин дозасына және катетерді қаншалықты жиі ауыстыратынына байланысты, шамамен 100–200 мың теңге болады. Бірақ бұл құрылғы балаларға тегін беріледі. Мен бала кезімде қолданған едім. Бірақ мектепте сол үшін буллингке ұшырап, шешіп тастадым. Мүгедектігі бар науқас ретінде, айтарлықтай өзгеріс байқамадым. Себебі әлі де инсулинді тегін аламын. Бірақ ем-домға кететін шығын мүгедектігі жоқ науқастардың қалтасын қағады. Диабет диагнозы бар науқастарға арналған өте жақсы құрылғылар бар, бірақ оларды алу үшін бәрінің қалтасы көтере бермейді. Мысалы, екі аптада ағзадағы қант деңгейін тәулік бойы өлшеп, барлық ақпаратты телефондағы қосымшада көрсететін датчик бар. Ол қанттың көтеріліп немесе түсіп бара жатқанын алдын ала ескертіп отырады. Бірақ мұндай құрылғының бағасы 70–80 мың теңге. Осы құрылғыны сатып алғым келеді”, – деді ол науқастардың сырқаты бақылап отыруы үшін де қомақты қаражат керегін айтып.
Жүктіліктен кейін қант диабеті диагнозы қойылған Айнұр Көкібаева да тегін алып жүрген дәрі-дәрмекті енді қыруар шығынға батырма деп алаңдайды.
“2015 жылы қызымды босанған соң қант диабеті пайда болды. 10 жылдан бері емделіп жүрмін. 2015 жылдан бері инсулин тегін беріліп келеді. Десе де, басқа ешқандай әлеуметік көмек жоқ. Жәрдемақы алмаймын. Бала кезден мүгедектік болған соң сақтандыруды мемлекеттен төленеді. Бірақ мүгедектік мәртебесінің қант диабетіне қатысы жоқ. Инсулин қолданған соң витаминдер алып тұруға тура келеді. 50-60 мың теңге оған кетіп қалады. Дәрігер ұсынған дәруменді алып ішпесем, өздігімнен витаминдер іше алмаймын. Енді тегін беретін дүниені алып тастағаны қиын болып тұр. Инсулинге тәуелді болған соң қорқыныш бар. Оны сатып алу да мүмкін емес. Мен ғана емес, басқа да жастайынан ауыратын балаларға обал”, – дейді кейіпкеріміз.
Айнұрдың сөзінше, қазірдің өзінде дәріге кететін шығындар көбейген.
“Кейде аллергия болып, ауырған кезде система қабылдауға тура келеді. Дәрігер системаға қосымша дәрі-дәрмек жазып береді. Оның өзіне 50 мың ақша кетеді. Қосымша дәрумендер аламын. Оның өзіне 50-60 мың теңгедей кетеді. Бұл есімде қалған шығын. Нақтырақ ай сайын 100-130 мың теңге арасында ем-домға жұмсаймын”, – дейді Айнұр Көкібаева.
Желі қолданушылары да Қазақстанда кең тараған сырқаттың әлеуметтік маңызы бар аурулар қатарынан алынып тастағанымен келіспейді. Тіпті денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарованың отставкаға кетуін талап етті.
“Отставкаға кетсін”, “Қант диабетімен ауыратын науқастар үшін қанша шектеу барын біле ме?”, “Ең қиын ауру – қант диабеті”, “Өзіне бренд киім алуға ақша жетпей қалады ғой”, “Қаражатты үнемдеудің амалы”, “Медицинадан хабары бар ма?”, “2026 жылдың қаңтарынан бастап мен сияқты 2-типтегі қант диабеті бар адамдарға виктоза немесе трулисити (қант деңгейін төмендетуге көмектесетін препараттар) енді берілмейді. Тіпті МӘМС-ке төлесем де. Олар – қымбат препараттар”, – деп жазды желідегілер.
