Ресми деректер бойынша, қазіргі таңда Қазақстанда 120 жоғары оқу орны жұмыс істейді. Онда 642 588 адам оқиды, оның ішінде мемлекеттік тапсырыспен — 255 685. Жоғары оқу орындарының профессорлық-оқытушылық құрамы 37 мыңнан астам адамды құрайды.

Ғылым және жоғары білім министрлігінің есебіне сәйкес, ағымдағы жылдың алғашқы алты айында жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру кадрларын даярлау бойынша мемлекеттік тапсырыс көлемі артты. 2024 жылы бұл көрсеткіш 93 952 грантты құрады (бакалавриат — 77 844, магистратура — 13 189, докторантура — 2 919), қаржыландыру көлемі 228,6 миллиард теңге.

Халықаралық интеграция

Қазақстан жоғары оқу орындарының түлектерінің жетістіктеріндегі жалпы трендтерге бірнеше бағыттар кіреді. Соның бірі — халықаралық интеграция. Яғни, көптеген түлектеріміз шетелде табысты жұмыс істеп, халықаралық жобаларға қатысуда. Мысалы, осы орайда Назарбаев Университетін атап өтуге болады. Білім ордасының үлектері біздің республиканы Google, Microsoft және Tesla сияқты халықаралық корпорацияларда танытып жүр.

Бұл жылы әлемдік жоғары оқу орындарының беделді Times Higher Education (THE) рейтингі Назарбаев Университетінің Орталық Азия мен Кавказдағы ең үздік университет ретінде мәртебесін растады. Назарбаев Университеті 501-600 аралығында орын алды. Одан басқа тағы үш қазақстандық университет рейтингке енді — әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті (1201-1500 аралығы), Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті (1501+) және Satbayev University (1501+).

Назарбаев Университетінің президенті, профессор Вакир Ахмадтың пікірінше, осы рейтингтегі өңірдегі университеттердің арасында жетекші орын алуы университеттің зерттеу деңгейінің жоғарылығын, оқытудың сапасын, өнеркәсіппен өзара әрекеттесу тиімділігін және маңызды халықаралық мүмкіндіктерін көрсетеді.

Narxoz университеті де өз тәрбиеленушілерінің жаһандық жетістіктерімен мақтанады. Университеттің түлектері электронды коммерция және финтех салаларындағы стартаптарды дамытуға ат салысып келеді және Қазақстаннан тыс жерлерде де белсене қатысуда.

Технологиялық инновациялар

Бұл соңғы жылдары отандық жоғары оқу орындарының түлектерінің жетістіктеріндегі тағы бір тренд. Қазақстандық университеттер мен олардың түлектері IT-шешімдер мен технологиялық стартаптарды құру және енгізу процесіне жиі қатысуда.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті өз ғылыми-технологиялық инфрақұрылымын дамыту арқылы әлемдік рейтингтерде тұрақты өсімді көрсетіп, QS World University Rankings бойынша Азияда 29-орынды иеленуде. Университет Microsoft компаниясымен сәтті жобаларды жүзеге асыруда, ал оның түлектері халықаралық зерттеу жобаларына белсенді қатысып, ЮНЕСКО мен Еуропалық комиссия сияқты ұйымдардан гранттар алуда.

Бұл трендтен Satbayev University де қалыс қалмады. Бұл техникалық университет инновациялық қызметімен және жоғары технологиялық зерттеулерді енгізуімен танымал. Университеттің түлектері ірі ұлттық және халықаралық компанияларда жұмыс істеп, индустриалды жобалар мен стартаптарға белсенді қатысуда.

NU студенттері де жобаларының технологиялық деңгейімен қатар келеді. Мысалы, биылғы жылдың қараша айының басында NU студенттерінен құралған команда Парижде өткен халықаралық iGEM байқауында жеңіске жетті — бұл синтетикалық биология бойынша байқау. Мұндай конкурстарға әлемнің түкпір-түкпірінен келген студенттер инновациялық жобалар әзірлеп, жүзеге асырады. NU командасы онда сүт безі протокалық карциномасын мақсатты бактериотерапиямен емдеудің инновациялық әдісін ұсынды. Қарапайым тілмен айтқанда, сүт безі рагының емі.

Онкология саласындағы ең үздік жоба үшін берілген марапаттан бөлек, NU студенттері ең үздік құрал-жабдық үшін жүлде алды — олар гидрогель және жасушалық мәдениеттер сияқты зертханалық ерітінділерді дайындау процесін автоматтандыруға арналған NanoX құрылғысын ойлап тауып, оны қолмен жинақтаған.

Әлеуметтік бастамалар

Қазақстан университеттерінің түлектерінің жетістіктерінде күтпеген тренд әлеуметтік бастамалар болды, олар қоғамда инклюзивтілікті арттыруға, осал топтарға көмек көрсетуге және басқа да бағыттарға бағытталған.

Бұл бағытта тағы да NU алда келеді — бұл университет білім берудегі көптеген жаңа бағыттарда нағыз флагманға айналды. Бұл жолы оның студенттері мен түлектері технологиялық инновациялар мен әлеуметтік бастамаларды ұштастыратын бірнеше жобамен ерекшеленді.

Маңызды жобалар қатарынан NU түлекі Бакнур Зиябековтың Helloaul.kz жобасын ерекше атап өтуге болады, бұл жоба ауылды жерлердегі балаларға ағылшын тілін тегін оқытуға бағытталған.

Алуа Жолғазы мен Қаламқас Жағыпарова университетті бітіргеннен кейін ReFillMe экожобасын құрды — бұл сұйық тұрмыстық химия өнімдерін саудалайтын вендинг аппараттар желісі, пластик тұтынуды азайтуға мүмкіндік береді.

Жақында қол жеткізілген жетістіктерден — NU SEDS магистратурасының 2-курс студенті Айдарбек Нуфтоллаға Американдық Электрохимиялық Қоғамынан (ECS) PRiME-2024 халықаралық конференциясына қатысу үшін берілген грантты атап өтуге болады. Бұл конференция төрт жылда бір рет өтеді және электрохимия мен байланысты ғылымдар саласындағы ең ірі шара болып саналады.

Қазақстандық ғалым конференцияда модификацияланған наноматериалдар негізінде газ сенсорларын әзірлеу жобасымен сөз сөйледі. Бұл сенсорлар жоғары сезімталдыққа және белгілі бір газдарға таңдаулы әсер етуге ие, бұл оларды экологиялық және өндірістік мәселелерді шешуде перспективалы етеді. Ауыл шаруашылығында осындай сенсорлар өнім жинаудан кейін көкөністер мен жемістердің күйін мониторингтеуге қолданылуы мүмкін.

Келтірілген мысалдар Қазақстан жоғары оқу орындарының студенттеріне ұсынатын жетістіктер мен мүмкіндіктердің әртүрлілігін көрсетеді. Тағы да қайталап айтар болсақ, Қазақстан білім беру саласындағы жаңа трендтерде флагман болып табылатын Назарбаев Университеті білім беру қызметтері мен ғылыми зерттеулер сапасын үнемі арттырып келеді. Көптеген халықаралық байланыстарының арқасында NU мен оның түлектері қазақстандық студенттер тек әлемдік деңгейде танылып қана қоймай, сонымен қатар дамып келе жатқан прогрессивті елдің азаматтары ретінде — ақылды, ізденімпаз, ғылыми тіл ретінде ағылшын тілін өте жақсы меңгерген тұлғалар ретінде имиджге ие. Қысқасы, елдің білім беру нарығында таңдаудың алуан түрлілігіне қарамастан, өз балаларының жарқын болашағын ойлайтын ата-аналар үшін Назарбаев Университетіне әлі күнге дейін балама жоқ.

Жарнама құқығында

Талқылау