"Жүйе осалдығын тағы көрсетті": Сарапшылар Каспий құбыр консорциумына жасалған шабуылға байланысты Қазақстанның әлсіз тұсын атады

Фото: freepik.com

Energy Analytics компаниясының мамандары Каспий құбыр консорциумына жасалған шабуылға байланысты Қазақстанға жүйелі ұзақ мерзімді бағдарлама қажет екенін жеткізді. Сарапшылардың айтуынша бұл Қазақстан үшін бір реттік мәселе емес, жүйелі тәуелділіктің салдары. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды. 

Мамандар Қазақстан тұрақты әрі елдің мұнай экспортын әртараптандыруға сенімді балама тасымал жолдарын жасауы керек екенін жеткізді.

"Каспий құбыр консорциумының кейбір қуаттарының кеше ғана теңіздегі ұшқышсыз кемелер шабуылы салдарынан тоқтауы Қазақстанның экспорттық инфрақұрылымының қаншалықты осал екенін тағы бір еске салды. Теңіз терминалында ВПУ-3 істен шыққан. Ал ВПУ-2 екі аптадан бері жөндеуде. Қазір ел іс жүзінде тек ВПУ-1 арқылы жұмыс істеуге мәжбүр. Бұл тасымал мен өндіріс үшін үлкен тәуекел тудырады. Бірақ басты сұрақ, бір инфрақұрылымдық тізбек елдің мұнай экспортының 80%-ы үшін шешуші құрал болатындай жағдайға қалай жеттік?" – делінген жазбада.

Сарапшылар соңғы 11 жылда Каспий құбыр консорциумының экспорттағы үлесі 40%-дан 80%-ға өскенін атап өтті. Яғни КҚК елдің мұнай өндіруі мен валюталық табысының негізгі арнасына айналған. Бірақ соңғы үш жылда балама маршруттарды дамытуда ешқандай нақты жетістік болмаған.

"Шындығында жағдай керісінше болуы керек еді: 2022 жылдан кейін нарық, логистика және геосаясат күрт өзгерді. КҚК бірнеше рет тоқтаған кезде резервтік қуаттардың қажеттігі байқалды. “Каспий арқылы балама” жайындағы мәселелер тек талқылаумен қалды. Баку немесе Қытайға бағытталған жобалар тәуекелді азайта алатындай көлемге жеткен жоқ. Балама жұмыстар мен диверсификация туралы ресми мәлімдемелер жиі айтылғанымен, нақты қуаттар деңгейінде еш өзгеріс болмады", – деп көрсетеді сарапшылар.

• "Нақты келісімшарт жобасы емес, сұрақтар жиынтығы": Путин АҚШ-тың Украинадағы соғысты тоқтату жоспары туралы айтты

• Украина Трамптың бейбітшілік жоспарына келісім берді

Олардың пікірінше, КҚК-дегі соңғы жағдай жүйенің мәселесі.

"Жүйе өз осалдығын тағы да көрсетті. КҚК кез келген төтенше жағдайға техникалық, геосаяси немесе әскери тап болғанда, Қазақстанға көлемдерді шұғыл қайта бағыттау қажет болады. Бірақ оларды қайта бағыттайтын жол жоқ. Өйткені балама маршруттар алдын ала кеңейтілмеген", – деп қосты сарапшылар.

Мамандар уақытша шешімдер мен шұғыл жоспарлар емес, жүйелі ұзақ мерзімді диверсификация бағдарламасы қажет екенін алға тартты. Ол келесі бағыттарды қамтуы керек:

1. Каспий логистикасын кеңейту;
2. Баку – Тбилиси – Джейхан тұрақты тасымал коридоры;
3. Шығыс бағытты күшейту;
4. Гибридті танкер-трубопровод моделі;
5. Тек меморандумдар емес, нақты қуатты жол.

Еске салсақ, 29 қарашада Каспий құбыр консорциумының Теңіз терминалына тағы бір шабуыл жасалып, салдарынан сыртқы айлақтық құрылғы ауыр зақымданған болатын. Кейін Қазақстан Сыртқы істер министрлігі жағдайға қатысты ресми мәлімдеме жасады.