Сенат үш жылдық республикалық бюджет туралы заңды мәжіліске қайтарды

Фото: istockphoto.com

Сенаторлар "2026–2028 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы" заңды мәжіліске қайта қарауға жіберді. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.

Депутаттар бірқатар саланы қосымша қаржыландыруды ұсынды:

- жылумен жабдықтау жүйелерін дамытуға 9,8 млрд теңгені қоса алғанда қосымша 37,9 млрд теңге бөлінді;

- жылу және электр энергетикасына  қосымша 7,7 млрд теңге бөлінді, оның 4,7 млрд теңгесі 2026 жылға жоспарланған;

- су ресурстарына қосымша 8,9 млрд теңге, оның ішінде 2026 жылға 2,3 млрд теңге қарастырылған;

- газ тасымалдау жүйесіне 5,5 млрд теңге, 

- жағалауды бекіту жұмыстарына қосымша 2,2 млрд теңге;

- өнеркәсіп секторын қолдауға  1,5 млрд теңге бөлу жоспарланған.

Жалпы келісілген түзетулердің сомасы шамамен 50 млрд теңгені құрады. Қаржы үкімет резервтері мен мемлекеттік қарызды өтеу шығыстары есебінен бөлінеді.

Парламент депутаттары бюджет жобасының бірнеше жаңа нормаларын қабылдап, бұрын мақұлданған кейбір баптарды кері қайтарды.
Құжат мәжіліске қайта қарауға жолданды. Сенат спикері Мәулен Әшімбаевтың айтуынша, барлығы 77 түзету енгізілген, енді оларды төменгі палата қарастырады.

Сенат депутаты Айгүл Қапбарова 2026 жылы әлеуметтік шығыстар 10,8 трлн теңгеге жететінін, бұл республикалық бюджеттің жалпы көлемінің 38,9 пайызын құрайтынын айтты.

Бұл ретте Жоғары аудиторлық палатаны талдау нәтижелері бойынша бұл шығыстардың едәуір бөлігі бюджеттік жоспарлау қағидаттарын бұза отырып әзірленген. Айгүл Қапбарова бала туу жөніндегі жәрдемақыны жоспарлау кезінде 981 мыңға жуық жаңа туған нәрестеге туу болжамы көтерілген кезде мысал келтірді, бұл 45,7 млрд теңгеге артық сұранысқа әкелген. Медициналық қызметтерге тарифтерді қалыптастыру кезінде денсаулық сақтауда да осындай жағдай қалыптасты. Алушылар санының негізсіз артуы бюджетті 8 млрд теңгеге жуық ұлғайтты. 

Сенатордың айтуынша, мәдениет және ақпарат саласында да осындай заң бұзу анықталды. Контент өндірісіне тарифтің жоғарылығы, PR-бөлімшелерге шығыстардың ашық болмауы, бірдей өнімдер құнындағы айырмашылықтар және театрларды қаржыландырудың бірыңғай әдістемесінің жоқтығы белгілі болды.

 "Денсаулық сақтау саласында артық есептелген халық саны мен құжатсыз жобалардың болуы; мәдениет саласында – тарифтердің негізсіз айырмашылығы мен субсидиялаудың тиімсіздігі; әлеуметтік қамсыздандыруда.Жәрдемақы төлемдерін жоспарлаудың әдістемесінің жоқ болуы, бюджет жүйесінің қағидаттарына қайшы келеді және бұл қаражатты тиімсіз жұмсалу тәуекелдерін арттырады", – деп атап өтті Айгүл Қапбарова.

Депутат бюджетті дұрыс және нәтижелі жоспарлау қаржылық тәртіпті сақтаудың негізі болып табылатынын, ал барлық процестерді цифрландыру маңызды екенін дәлелдейтінін атап өтті.

Сенатор Әлібек Нәутиев экономикалық дамудың негізгі бағыттары неғұрлым батыл іс-қимылдарды талап ететінін айтты. Оның айтуынша, еліміздің болашақ минералдық-шикізаттық әлеуетін айқындайтын геологиялық барлау саласы жыл сайын бюджеттен қаржы бөлінсе де қаржыландырылмаған және тиімсіз болып қала береді. 

Депутат сондай-ақ жобаларға тиісті экономикалық талдау болмаған жағдайда "Бәйтерек" холдингінің жыл сайын 1 трлн теңгеге капиталдандырылуына назар аударды. Оның айтуынша, көптеген бастамалар экспортқа, импортты алмастыруға және түпкілікті нәтижеге жеткіліксіз бағытталған.

Әлібек Нәутиевтің айтуынша, еліміздегі инфляция деңгейінің импортқа шамадан тыс тәуелділігі нәтижесінде өсуі ерекше алаңдаушылық туғызады.

Депутат Үкіметтің инфляцияны 5-7% дәлізде ұстау туралы болжамдарын "күмәнді" деп атады. 

"Макроэкономикалық тұрақтылыққа жету үшін бізге бағаны тежеудің жаңа, түбегейлі шараларды қабылдауымыз қажет", – деп атап өтті сенатор.

Айта кетейік, бұған дейін Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 2026 жылдан бастап төмендете бастайтынын мәлімдеген еді.